Le "livre" ou "cartulaire" de la Nation de France de l'Université de Paris (XIVe-XVIIe siècle)

CENTRE
for
REFORMATION
and
RENAISSANCE

STUDIES

VICTORIA
UNIVERSITY

TORONTO

LE LIVRE OU CARTULAIRE ,,

DE
LA NATION

DE FRANCE

DE L'UNIVERSITI DE PARIS.

, La Biblioth/que nationale vient d'avoir la bonne fortune
d'acqurir une des reliques les plus pr6cieuses de l'ancienne Uni-
versit6 de Paris ,, ; c'est en ces termes que s'exprimait, il y a plus
devingt ans, notre savant confr/re M. Emile Chatelain au d6but
de la notice consacre par lui, dans les 2VImoires de la Socidt
de l'Histoire de Paris et de l'Ile-de-France g, au cartulaire heu-
reusement retrouv de la Nation d'Angleterre et d'Allemagne.
Pareille bonne fortune est r6cemment chue une seconde fois h
la Bibliothbque nationale, dont les collections se sont h nou-
veau enrichies d'un autre registre de la Facult des Arts de l'an-
cienne Universit de Paris, le ,, Livre ,, ou  Cartulaire ,, de la
Nation de France, que l'on pouvait croire l jamais perdu.
Les registres des quatre Nations. entre lesquelles se rpartis-
saient les maitres et tudiants de la Facult6 des Arts, 6talent
sans doute rests entre les mains du procureur de chaque Nation
lors de la suppression de l'ancienne Universit en  793. C'est ce
qui explique leur dispersion; bien que cependant, au tmoi-
gnage de Crevier, dans son Histoire de l'Universit de Paris ,
on n'ait jamais eu pour la conservation des archives, dans
l'ancienne UniversitY, , tout le soin qu'exige un intr6t si
prcieux ,,. Et c'est peut-6tre du manuscrit objet de la pr-
sente notice qu'il s'agit, quand le mme historien poursuit :

. T. XVlII (89), p. 73-oo.
2. T. VI, p. 63-64.

ANALYSE
DU
CARTULAIRE DE LA NATION DE
DE L'UIIYERSITI DE PARIS.

FRANCE

[PRIvlLIGIA PAi>ALIA.]
Fol. o; Privilegium Symonis legati quando debet eligi rector, et
de modo eligendi, et de juramentis eligentium. Symon... Cure dili-
gentius attendentes... Datum apud Nogentum super Secanam,
kalendis octobris, pontificatus domini Nicolai pape tercii anno
secundo. ,er octobre ,279. IChartularium Universitatis Parisiensis,
t. l, no 492.)
Fol. IO. Privilegium Symonis legati de casu separationis et de
reformatione pacis magistrorum [et nationum]. Symon... Benepla-
citum est Domino... vw kalendas septembris, pontificatus domini
Clementis pape quarti anno secundo, anno Domini Mo CCo LXo VIo.
27 aofit 266. (Chart. Univ., I, 409. )
Fol. 4. Privilegium Symonis legati de declaratione precedentis
privilegii et de reformatione pacis. Symon... Humane nature con-
ditio... Actum Parisius, apud Sanctam Genovefam,... die martis
nonis maii, anno Domini IIoCCoLXXoVo, pontificatus domini
Gregorii... pape decimi anno quinto. 7 mai 275. (Chart. Univ., I,
46o.)
Fol. 9- Privilegium ne magistri vel scolares eundo vel redeundo
Parisius causa studii pedagium solvere teneantur. Innocentius...
Volentes vos quiete... Datum Perusii, nonis iunii, pontificatus nos-
tri anno nono. 5 iuin 252. (Chart. Univ., I,
Fol. 9 vo. Conservatio dicti privilegii. Innocentius... Volentes
dilectos filios... Datum Perusii, nonis iunii pontificatus nostri anno
nono. 5 iuin 252. (Chart. Univ., I,
Fol. 9 vo. Privilegium ut nullus magister vel scolaris possit trahi

8 LE  LIVRE
versitatem, ex una parte, et cancellarium et capitulum Parisiense,
ex ahera. Innocentius... Ea que iudicio vel concordia-.. Datum Lu-
duni, id[ib]us februarii, pontificatus nostri anno sccundo. 3 fvrier
245. Chart. Univ., I,
Fol. z 9 vo. Conservatio dicte confirmationis. Innocentius..- Dilecti
filii magistri et universitas Paris... Datum Lugduni, vto idus marcii,
pontificatus nostri anno secundo, to mars tz45. IChart. Univ., I,
t4o.}
Fol. 29 vo. Item alia super eodem conservatio. Gregorius... Dilecti
filii magistri et universitas scolarium Paris... Datum Asisii, nonis
iunii, pontificatus nostri anno secundo. 3 iuin 228. IChart. Univ.,
I, 583
Fol. 3o. Privilegium quod Universitas non potest excommunicari
et de reformatione pacis inter Universitatem, et cancellarium Pari-
siens. Honorius... Si doctorum et discipulorum Paris... Datum
Rome, apud Sanctum Petrum, quinto ydus maii, pontificatus nos-
tri anno tertio.  mai -9- {Chart. Univ., I, 3.1
Fol. 3. Privilegium super danda licentia a cancellario Parisiensi
in theologia et decretis. Gregorius... Quoniam ad hoc potissime
vota... Datum Viterbii, wo ydus septembris, pontificatus nostri
anno undecimo. 7 septembre o.37. (Chart. Univ., I,  7-}
Fol. 3 vo. Privilegium quod cancellarius nullum licenciet, nisi
iuret statuta Universitatis serrate, et quietem et pacem magistro-
rum et aliorum non turbare. Alexander... Presentium tibi auctori-
rate precipiendo... Datum Anagnie, who kalendas augusti, pontifica-
tus nostri anno quinto. 25 iuillet t259. IChart. Univ., I, 345.)
Fol. 3 vo. Privilegium super libertatibus examinis Sancte Geno-
vefe. Alexander... Ex parte dilectorum filiorum Universitatis...
Datum Anagnie, quarto nonas augusti, pontificatus nostri anno
quinto. 2 aofat t259. lChart. Univ., I, 346.1
Fol. 3z. Privilegium Symonis legati de modo denunciandi con-
gregationes generales. Symon... Mentem nostram perpentior [cura]...
Datum apud Divionem, xnno kalendas novembris, pontificatus
domini N[icolai] pape tercii anno secundo. 9 octobre i279. IChart.
Univ., I, 493.)
Fol. 33. Privilegium quod ordinatio contenta in privilegio, quod
incipit : Quasi lignum vite, teneatur. Alexander... Licet nos olim
pro studii Parisiensis... Datum Laterani, vw ydus martii, pontifica-
tus nostri anno tertio. o mars 257. {Chart. Univ., 1, 3o3.1
Fol. 33. Privilegium quod cancellarius Parisiensis scolares arma

DE LA NATION DE FRANCE. 9
portantes, si ter moniti se non correxerint, privet a libertatibus
Universitatis. Innocentius... Ad aures nostras pervenit quod...
Datum Persii, vmo ydus iunii, pontificatus nostri anno nono.
6 iuin 252. (Chart. Univ., I, 23.)
Fol. 33 vo. Privilegium quod cancellarius Parisiensis possit sco-
lares absolvere super manuum [iniectione ] in clericos. Johannes...
Non decet nos vobis apostolicum... Datum Avinione, kalendis iulii,
pontificatus nostri anno secundo. r iuillet 38. (Chart. Univ., II,
765; cf. I, 5.)
Fol. 33 vo. Privilegium de contributione. Johannes... Ad statum
Universitatis vestre pacificum... Datum Avinione, kalendis iulii,
pontificatus nostri anno secundo. r iuillet 38. (Chart. Univ., II,
766; cf. I, 5.)
Fol. 34. Privilegium quod iucices et ociales curie conservato-
ris tenentur jurare Universitati, et quod conservator et hujusmodi
judices et officiales pro emendis vel salariis non recipiant ultra
id quod solitum est recipere in curia ordinaria et quod punitio
abusorum spectat ad Universitatem. Johannes... Parisiense stu-
dium quasi flumen... Datum Avinione, xxo kalendas julii, pontifica-
tus nostri anno nono. 21 juin 3z5. IChart. Univ., II, 84I.
Fol. 35. Conservatio dicti privilegii... Johannes... Injuncte nobis
quamquam immeritis... Datum Avinione, rao kalendas julii, ponti-
ficatus nostri anno nono. 2 juin 3z5. iChart. Univ., II, 842.1
Fol. 35 vo. Copia privilegii quod episcopus Silvanectensis, seu
ejus vices gerentes, non utantur privilegiis, quorum ipse est conser-
vator, ultra formam contentam in eisdem. Datum per copiam. Uni-
versis... Robertus..., Silvanectensis episcopus... Noveritis nos litte-
ras sanctissimi in Christo patris... Benedictus... Frequenter ex
multorum querelis... IFol. 36.j Benedictus... Apostolice sedis aucto-
ritas... IFol. 36 vo.j Innocentius... Ut eo liberius vacare... Datum
Lugduni, id[ib]us maii, pontificatus nostri [anno] secundo.- Item,
Innocentius... Ut eo liberius dilecti filii universi... Datum Perusii,
io kalendas junii, pontificatus nostri anno nono. -- Item, Innocen-
tius... Volentes vos quiete libertatis prerogativa... Datum Perusii,
nonis junii, pontificatus nostri anno nono. -- Item, Innocentius...
Volentes dilectos filios universos magistros. Datum Perusii, nonis
junii, pontificatus nostri anno nono.  Datum Avinione, o kalen-
das augusti, pontificatus nostri anno VIIo. -- Datum, etc. m Acta
fuerunt hec in domo.., episcopi Anicensis, quam ad presens inha-
bitantis, sita apud Sanctum Germanum de Pratis prope Parisius,
anno Domini MoCCCo quadragesimo primo, indictione decima,
mensis marcii die xwio, pontificatus dicti domini Benedicti pape

DE LA NATION DE FRANCE. If
bus beneficiorum suorum usque ad septennium, non obstante quod
non resideant in eisdem. Clemens... Dum sollicite considerationis
indagine... Datum Avinione, mlO nonas martii, pontificatus nostri
anno quinto. 4 mars 1346. (Du Boulay, IV, 295 ; Chart. Univ., II,
1120.)
Fol. 42 vo. Conservatio dicti privilegii. Clemens... Dum sollicite
considerationis indagine... Datum Avinione, nil. nonas martii, pon-
tificatus nostri anno quarto. 4 mars 346. (Du Boulay, IV, 296;
Chart. Univ., II, 112o.}
Fol. 43 vo. Confirmatio compositionis facte inter Universitatem
Parisiensem, ex una parte, et abbatem et conventum monasterii
Sancti Germani de Pratis, ex altera. Clemens... Ea que concordiam
sapiunt... Datum Avinione, ira. nonas martii, pontificatus nostri
anno quarto. (Du Boulay, IV, 285; cf. Chart. Univ., II, ilO9. }
Fol. 47- Privilegium Clementis pape sexti, quod magistri et sco-
lares studentes in theologia gaudeant per quinque annos [de fructi-
bus beneficiorum suorum]. Clemens... Recensentes gratuite fructus
uberes... Datum Avinione, quinto nonas maii, pontificatus nostri
anno primo. 3 mai I343. {Chart. Univ., II, io68; cf. I,
Fol. 48. Bulla missa Universitati Parisiensi anno LVIIIo et lecta
in Universitate predicta anno eodem, die xva mensis julii, magistris
regentibus et non regentibus ibidem existentibus et convocatis pro
pace reformanda inter ducem et civitatem Parisiensem. Innocen-
tius... Moleste nimis accepimus nepharias novitates... 18 juin i358.
(Chart. Univ., III, i239. }
Fol. 49 et i32. Miseratione divina Johannes, tituli Sancti Marci,
et Egidius, tituli Sancti Martini in Montibus, presbiteri cardinales,...
Urbanus... Cure ad preclarum Parisiense studium... Datum Avi-
nione, w. nonas mail, pontificatus nostri anno quarto... Datum et
actum Avinione, in hospitio habitationis prefati domini Johannis
cardinalis, anno a nativitate Domini millesimo CCCo sexagesimo
sexto, indictione quarta, die quinta mensis junii... _ mai et 5 juin
1366. (Chart. Univ., III, 1318 et 1319. )
Fol. 5 vo. Universis... Rector Universitatis Parisiensis... anno
Domini MoCCCo sexagesimo septimo, mensis maii die decima
octava,.., duximus observandum, quod de cetero singuli magistri
Parisius in Artium Facultate regentes scolas suas modo a nostris
predecessoribus solito, scilicet in pulsu campane seu clynketi Car-
melitarum, qua vel quo pulsant ad primam missam.., intrent_lectio-
nesque suas legere incipiant.., i8 mai t367. (Chart. Univ., III, I334.)
Fol. 52 vo. Datum per copiam... Clemens... Dum attente conside-

DE LA NATION DE FRANCE. 1 7
tas magistrorum... Actum anno gratie millesimo ducentesimo vice-
simo primo, t22t. (Chart. Univ., I, 42.}
Fol. 75. Statutum Universitatis super exequiis magistrorum in
Decretis et Medicina. Noverint universi magistros Universitatis...
Actum et datum.., anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo
vicesimo octavo, die veneris ante Ascensionem Domini. 30 avril
1288. (Chart. Univ., II, 547.}
Fol. 75. Statutum Universitatis de librariis et stationariis. Uni-
versitas magistrorum... Quoniam ager ille fructus uberes... Acta et
statuta sunt hec.., vio idus decembris anno Domini 11o ducentesimo
sexagesimo decimo quinto. 8 d6cembre 275. {Chart. Univ., I, 462.}
Fol. 75 vo. Aliud statutum Universitatis de pergamenariis. Univer-
sis... Scriptum est in canone : Divinus fructus... Datum anno
Domini Mo ducentesimo nonagesimo primo, die martis ante festum
Omnium sanctorum. 3o octobre 29x. IChart. Univ., II, 575. )
Fol. 76 vo. Juramenta librariorum et stacionariorum. Vos iurabi-
tis quod fideliter.., revocationem Universitatis. 3o2 I?}. IChart.
Univ., II, 628.)
Fol. 77- Statuta contra invasores beiaunorum. Universis... Debi-
turn juramenti nos astringit... Datum anno Domini M', trecentesimo
quadragesimo primo, die iovis ante Ramos palmarum. 2 ianvier et
2 mars i342. Chart. Univ., II, o57. }
Fol. 77 vo. Provisio magistrorum non sigillata, qui debeant dici
scolares et qui sunt repetendi si capiantur. Provisum est pro com-
muni utilitate.., circa festum Omnium sanctorum et circa Carnipri-
vium. 25. IChart. Univ., I, 97-}
Fol. 78. Litera Universitatis missa prelatis universis super dis-
cordia mota contra Mendicantes. Reverendis... Excelsi dextera
paradisum voluptatis... Datum Parisius, in ecclesia Sancti Juliani
Pauperis,... anno Domini 1Io ducentesimo quinquagesimo tercio,
die mercurii proxima post festum Purificationis beate Marie virgi-
nis. 4 fvrier x254. {Chart. Univ., I, 230.)
Fol. 8. Litera Universitatis missa pape super eodem. Sanctis-
simo patri... Alexandro... Radix amaritudinis sursum germinans...
Datum Parisius, sexto nonas octobris, anno Domini 1Io ducentesimo
quinquagesimo quinto. 2 octobre i255. {Chart. Univ., I, 256.1
Fol. 83 vo. Statutum Universitatis quod nullus cujuscumque fue-
rit Facultatis legere possit in locis privatis aliquos libros, exceptis
libris grammaticalibus et logicalibus, in quibus nulla suspicio potest
esse. Universitas... Verus Samaritanus noster in mundum... Actum

18 LE ( LIVRE )) OU t CARTULAIRE
et ordinatum apud Sanctum Bernardum in Cardineto,... anno Domini
MoCCo septuagcsimo (sic) decimo sexto, die mercurii ante festum
Nativitatis beate Marie... z septembre z76. (Chart. Univ., I, 468.)
Fol. 84. Statutum Universitatis quod facta Facultatum reputantur
facta Universitatis. Omnibus... Noveritis quod nos Universitas...
anno ab incarnatione Domini Mo ducentesimo octuagesimo primo,
die sabbati post octabas beatorum apostolorum Petri et Pauli...
Datum anno, die et hora predictis. z iuillet 28. IChart. Univ., I,
505,)
Fol. 84. Instrumentum publicum deliberationis Universitatis quod
deputati presentes possint litteras scolarium expedire, aliorum
absentia non obstante, et quod ad deputatos per Universitatem per-
tineat conferre capellas Universitatis. In nomine Domini. Amen.
Per hoc presens publicum instrumentum pateat universis quod anno
ejusdem Mo trecentesimo vicesimo quinto, indictione octava, vice-
sima sexta die mensis augusti.., quia feci et michi constat, z6 aoGt
z3zS. (Charz. Univ., II, 845.)
Fol. 85. Statmm Universitatis quod coram rectore et procurato-
ribus vel deputatis Universitatis nullus citetur Iverbis, [nisi] in causis
famam tangentibus, in quibus quater citandus est, et quod advo-
cati non admittantur. Universis... Quoniam anima sedendo et quies-
cendo... Datm in congregatione generali apud Sanctum Maturi-
hum, anno Domini Mo trecentesimo decimo, die veneris post festrn
beati Martini hiemalis, z3 novembre z3zo. ICharz. Univ., II, 6853
Fol. 85 vo. Stattum Universitatis quod coram deputatis Univer-
sitatis nulli cure multitudine compareant in capitulo, sed consilium
si habere voluerint, capiant extra capitulum. Universis... Ad nos
pluries ex parte aliquorum... Datum in congregatione nostra gene-
rail, die veneris post festum beati Martini hiemalis, anno Domini
trecentesimo vicesimo secundo, zz novembre s3z. (Ckarz. Univ.,
II, 8zo.)
Fol. 86. Statutum Universitatis de habendo notarium publicum.
Universis... Injuriatur memorie frequenter oblivio... Die sabbati
ante festm beati Nicolai hiemalis, anno Domini Mo trecentesimo
sexto decimo.., ea die vocatis et specialiter congregatis. 4 dcembre
316. (Chart. Univ., II, 734 .)
Fol. 86 vo. Ordinatio nnor prelatorum super concordia inter secu-
lares et reliBiosos, et quod Jacobite iossint habere duas cathedras.
Universis... Noverit Universitas vestra quod discordia... Actum
anno Domini Mo ducentesimo quinquagesimo quinto, prima die
martii, ier mars zz56 . (Chart. Univ., I, 68.)

. Ce mme acte est transcrit ddjA plus haut au fol. 74-

DE LA NATION DE FRANCE.
gesimo octavo, die veneris post Purificationem beate Marie virginis.
3 fvrier I279. (Chrt. Univ., I, 485.)
Fol. 96. Statutum Facultatis quod nullus maister procurer sibi
scolares, nec prohibeantur scolares audire extra nationem. Noverint
universi quod anno Domini Mo ducentesimo nonagesimo, die sab-
bat( post festum sancti Dionisii, nos rector.., nichilominus Facul-
tat( revelabit. 14 octobre i29o. (Chart. Univ., II, 570. }
Fol. 96 vo. Statutum Facultatis quod magistri sine decent( habitu
non intrent congregationes, nec magistri vel bachelarii disputationes.
Universis presentes litteras inspecturis omnes et singuli magistri...
anno Domini Mo CCCo tricesimo nono, die lune post festum beat(
Mathei apostoli... 27 septembre I339. IChart. Univ., II, IO24. )
Fol. 97. Statutum Facultatis ut nullus exam(net bachelarios
licenciandos in Sancta Genovefa, nisi a Facultate deputatus. Uni-
versis presentes litteras inspecturis magistri in Facultate Artium...
Datum anno Domini MoCCo quinquagesimo nono, mense mayo,
tercio nonas mensis. 5 mai I259. (Chart. Univ., I, 333.)
Fol. 97 vo. Statutum Facultatis quod examinatores Sancte Geno-
vefe non habeant sub se bachelarios, et quod antequam examinent
(psi jurent in presentia Facultatis, et cure hoc de modo eligendi
examinatorem alicujus nation(s, si forte non esset in ea concordia
eligendi. Nos magistri Arc(urn quatuor Nacionum, regentes... Datum
anno Domini MoCCo sexagesimo, mense aprilis. Avril I26O. IChart.
Univ., I, 363.)
Fol. 98. Statutum Facultatis super juramentis examinatorum Sancte
Genovefe. Noverint universi quod nos omnes et singuli magisri...
anno Domini Mo CCo octogesimo septimo, die sabbati proxima post
festum beat( Mauri abbatis.., sigilla quatuor nationum duximus appo-
nenda, t 7/anvier i288. (Chart. Univ., II, 544. )
Fol. 98 vo. Statutum Facultatis de examinatoribus et exam(nan-
dis in Sancta Genovefa, etc. In nomine Domini. Amen. Datum per
cop(am. Universis presentes litteras inspecturis omnes et singuli
magistri... Anno Domini Mo CCCo tricesimo septimo, sexta decima
die mensis martii... Acta fuit hec copia anno super(us expresso,
indict(one sexta, vicesima secunda die mensis mart(i, pontificatus...
domini B[enedicti]... pape duodecimi anno quarto. 6 mars I338.
(Chart. Univ., II, IO12.)
Fol. 99- Juramentum magistrorum Facultatum Theologie, Decre-
torum et Medicine, qui non inceperunt in Art(bus, quando veniunt
ad congregationem generalem. Vos jurabitis quod vos observabi-
tis.., lChart. Univ., II, p. 685 (26).)

22 LE  LIVR  OU a CARTU'LAIRE
Juramenla magnorum bedellorum in congregatione generali in
sua institutione. (27. }
Juramentum rectoris in presentia Facultatis in sua institmione- (o.)
Juramentum magistrorum incipientium quando incipiunt- Ix9 ")
Isti sunt articuli quos tenentur iurare bachelarii in Artibus incep-
turi quando veniunt ad rectorem. Vos iurabitis quod vos legais...
Fol. xo. [Juramentum eligentium rectorem.] Rector in electione
novi rectoris facienda leget electoribus in presentia Facultatis sta-
tutum de modo elegendi rectorem ab ilia clausula : E eligetur rector
in posterum, et cetera usque ad finem ; quod quidem statutum scrip-
turn est tertio folio. Et continue leget eis statutum sequens super
eodem ab ilia clausula : In primis, videlicet quod electores, etc.,
usque ad finem. Deinde illi electores et rector, si contigerit eum
vocari ad electionem, iurabunt que secuntur : Vos iurabitis quod
eligetis... (2t.)
Fol. Iol. Isti sunt articuli quos tenentur jurare examinatores
Sancte Genovefe. Vos jurabitis quod expedietis... 112. -- Cf. II, 545. }
Fol. ioi v o. Isti sunt articuli quos tenentur iurare in presentia
Facultatis Artium scolares examinandi apud Sanctam Genovefam,
antequam examen subeant. Primo, vos jurabitis quod nichil...
Isti sunt articuli quos tenentur jurare rectori bachelarii qui volunt
legere cursorie... (6.}
Fol. o2. Juramenta magnorum bedellorum in congregatione
Facultatis Artium in sua institutione. {28.}
Isti sunt articuli quos tenetur iurare procurator in sua institu-
tione. (.)
Isti sunt articuli quos tenetur jurare receptor nationis in sua ins-
titutione. (2 .}
Juramenta scrutatorum in electionibus officiariorum rigorosis.
Juramentum procuratorum festorum beatorum 1Nicholai et Kathe-
rine.
Isti sunt articuli quos tenentur iurare quatuor examinatores deter-
minantium. (3.)
Isti sunt articuli quos tenentur jurare determinatores. (4-)
Fol. o3. lsti sunt articuli quos tenentur jurare subdeterminatores,
cum precedentibus juramentis, exceptis juramentis de solutione
peccunie et determinando per totam Quadragesimam. 15.)

i. Au fol. 7 v*, on a copi postrieurement un texte plus dtendu :
,, Isti sunt articuli, quos tenetur jurare receptor Nationis Gallicane in
sua instivatione, eliciti a par'o libro eiusdem nationis.
* Primo jurabit fideliter exercere oflcium.., licet accipere, dumtaxat
pro uno actu.  (Cf. Chart. Univ., II, 1185 ().)

DE LA NATION" DE FRANCE. 2
Isti sunt articuli quos tenentur jurare licenciati in Artibus. (7-)
Bachelarii in Artibus incepturi tenentur jurare procuratori omnia
que jurant rectori, scripta folio centesimo, cum articulis sequenti-
bus. (17. l
Isti sunt articuli quos tenentur jurare ordinatores rotuli mittendi
ad Curiam romanam pro provisione magistrorum. 122.1
[sti sunt articuli quos tenentur bedelli [jurare] in natione in sua
institutione. 129.)
Juramentum speciale subbedelli cum predictis juramentis. 13o.
Hec sunt ad que observanda tenentur bedelli Universitatis. FIec
sunt statuta que bedelli... 131.)
Fol. Io4. Isti sunt articuli quos librarii et stationarii tenentur iurare
in congregatione generali. 132.}
Fol. io 4 vo. Statutum Facultatis super destructione modi legendi
ad pennam et modo legendi honesto et antiquo. In nomine Domini.
Amen. Temptatis duobus modis legendi... Anno Domini millesimo
trecentesimo quinquagesimo quinto, decima die mensis decembris,
indictione nona, pontificatus... Innocentii... sexti anno tertio...
io dcembre i355. {Du Boulay, IV, 332.

STATUTA NATIONIS [GALLICANE].
Fol. i lO. Statutum super recompensatione in solvendis scolis, ubi
magister non haberet sufficientiam determinantium. Anno Domini
millesimo CCCo quinto, die martis post dudica me, statuit Natio
Gallicana... hoc gratiosum esset. 22 mars x3o6. {Chart. Univ. ]I,
Fol. xo. Item statutum super modum et tempus intrandi et
exeundi missam, diebus quibus in Natione celebratur. Anno Domini
MoCCCoXXIIIo, die mercurii post Quasi modo, omnibus magis-
tris.., remanentibus in vigore. 6 avril 323. IChart. Univ., II,
Fol. 1o. Item statutum de modo solvendi scolas vel aulas legen-
tium extra vicum et quomodo non debent habere ultra duos deter-
minantes ad plus. Universis presentes litteras inspecturis... Noveritis
quod anno Domini MoCCCoXXVIIo, die sabbati ante dominicam
qua cantatur Reminiscere... ac competentem fecisset. 27 fvrier 1328.
{Chart. Univ., II, 872. )
Fol. z lo vo. Item, statutum de taxatione et visitatione scolarum
in registratione. Anno Domini Mo CCCo XXo, die lune post festum
beati Luce evangeliste, tempore procurationis magistri Stephani de
Lingonis... magistrorum determinantes. 2o octobre z32o. IChart.
Univ., II, 793.)

2 4 LE  LIVRE  OU u CARTULAIRE 
Fol. 1 Io vo. Item, supplicatio magistri Guillelmi Britonis, tempore
i11o procuratoris Nationis Gallicane, super habilitate et inhabilitate
intrantium tam in eligendo rectorem, procuratorem [aut officialem
dicte Nationis et de ordinatione predictorum]. Memorandum quod
anno Domini Mo CCCo quarto, die veneris post beati Luce evange-
liste festum, Natione Gallicana vocata.., solum nomine Nationis.
23 october I3o4. (Chart. Univ., 11.65.)
Fol. III. Item, statutum valde utile de resumptione lectionum, et
quantum post resumptionem debeat legere, et quam penam incur-
rat nisi faciat, et quomodo, si non faciat, debeat excusari. Univer-
sis.., nos omnes et singuli magistri... Notum facimus per presentes...
[Fol. Ii2 . Item, statutum multum antiquum et ultra modum nora-
bile et utile super modum vocandi intrantes ad eligendum recto-
rein et alios officiarios, et super purgatione bedellorum in sins offi-
ciis negligentium faciendum, et super multis in dicto statuto
contentis, multum utilibus dicte Nationi.]... Datum anno Domini
Mo CCCo trigesimo quinto, die sabbati ante Assensionem Domini.
zo mai t335. (Chart. Univ., II, 989 .}
Fol. II4. Item, confirmatio statuti de missis et vesperis, cure
quibusdam additionibus de refusionibus, et penis deficientium in
dictis missis et vesperis. Anno Domini millesimo CCCo XXXVIo,
die sabbati ante festum beatorum Egidii et Lupi, nos omnes et sin-
guli magistri... Datum et actum ut supra. 3i aofit i336. (Chart.
Univ., II, oo4.)
Fol.  4 vo. Item, declaratio quornodo magistri debent sedere et
esse in dictis missis et vesperis, et quomodo determinantes tenentur
facere officium in Quadragesima. Anno Domini Mo CCCo XXXIXo,
die mercurii ante Purificationem beate Marie virginis, apud Sanc-
tum Julianum, fuit declaratum per Nationem,... anno et die supra-
dictis. 26 ianvier I34o. (Du Boulay, IV, 26i; cf. Chart. Univ., II,
Ioo4, note.}
Fol. I5. Item, statutum super coactione refundendi quando ali-
quis fuit procurator, et de pena aliquorum renuentium refundere
que per Nationem receperunt, in quo etiam statuto continetur modus
determinantium et subdeterminantium. Anno Domini Mo ducente-
simo octogesimo octavo, die sabbati in festo beati Vincentii, nos
omnes et singuli magistri Nationis... videbitur expedire. 22 janvier
I289. (Chart. Univ., II, 552.)
Fol. i5 vo. Item, statutum quomodo quinque magistri de
quirxque provinciis debent visitare scolas, majore bedello Nationis

t. Le fol. t2 manque dans le ms.

DE LA NATION DE FRANCE. 25
cure eis vocato, et de registratione earum, et de summa quam debent
determinantes solvere pro scolis dicte Nationi. Anno Domini M
CCCo XXVIIo, die sabbati ante Brandones, congregata Natione Gal-
licana.., die, loco et hora predictis, zo fdvrier x3z8. (Chart. Univ.,
II, 87i. }
Fol. i16. Item, statutum quod non potest vocari ad ordinandum
de pecunia Nationis, nisi die legibili [ordinarie] actu. In nomine
Domini, amen. Noverint universi presentes et futuri quod anno
Domini eiusdem Mo CCCo quadragesimo quinto, quinta die mensis
apri|is.., in archa Nationis Gallicane. 5 avri| i345. IChart. Univ., II.
I I02.)
Fol. i 16 vo. Item, statutum quod nullus magister in Natione pos-
sit habere duo officia simul. Anno Domini M-CCCo XXo, die vene-
ris post Pcntecosten fuit statutum.., duo officia. 23 mai I32o.
IChart. Univ., If, 789 .}
Fol. 116 vo. Item, statutum de juramentis licenciandorum tam in
Beata Maria quam in Sancta Genovefa. Universis... omnes et sin-
guli magistri Nationis Gallicane... anno Domini millesimo CCCo
quadragesimo primo,.., die sabbati post festum apostolorum Petri et
Pauli,... Nationis nostre Gallicane duximus apponendum. 3o juin
I34I. (Chart. Univ., II, Io54.)
Fol. I 17. Item, articuli quos tenentur iurare incepturi in Artibus
procuratori nostre Nationis, fide prestita corporali. Hii sunt articuli
ad quos baccalarius incepturus...
Fol. 1 i8. Item, articuli quos tenenrur iurare examinatores deter-
minantium. Hii sunt articuli quos debent...
Fol. ii8. Item, articuli quos tenentur iurare procuratores in sui
creatione vel electione. Hec debent iurare procuratores Nationis...
lChart. Univ., II, p. 67z. )
Fol. II8 vo. Item, articuli quos tenentur jurare illi qui volunt
determinare in Natione Gallicana. Hii sunt articuli quos determina-
tores jurare... IChart. Univ., II, p. 673 14-}
Fol. II 9. Item, articuli quos tenentur jurare subdeterminantes.
Hec sunt que debent jurare subdeterminantes... IChart. Univ., II.
p. 674
Fol. 119. Item, repetitio articulorum quos tenentur jurare licen-
tiandi in Beata Maria vel in Sancta Genovefa, cum aliquibus addi-
tionibus. Hii sunt articuli quos licentiandi in Artibus... IChart.
Univ., II, p. 675 {?}; cf. II, io54. I
Fol. II 9 vo. Item, inventorium jocalium et omnium existentium

26 LE (( LIVR  OU a CARTULAIR 
in archa Nationis, factum per quinque magistros quinqe provincia-
rum ibidem nominatos. Anno nativitatis Domini millesimo CCCo
tricesimo nono, indictione septima, pontificatus... Benedicti pape
duodccimi anno quinto, die iovis vicesima octava mensis octobris...
Primo duo platelli argentei... Item, quatuor instrumenta super casu
separationis Nationis nostre ab aliis. 28 octobre 339. (Chart. Univ.,
II,
ADDITIONS AU CARTULAIRI.
(1384ox 522.)
Fol. IO?. A tous ceulz qui ces lettres verrom Audouin Chauveo
ton,.., garde de la prevost de Paris .... l'an de grace rail troiz cens
quatre vint et troiz, le dimenche xxvI11e iour de fevrier, veismes
unes lettres du roy... Charles... [Exemptions d'imp6ts pour tous les
membrcs de l'Universit.] Le XVle iour de ianvier Fan de grace rail
trois cens quatre vins et troiz. 28 fvrier 1384. (Chart. Univ.,
1483.)
Fol. 78. 5atutum Universitatis super confectione rotulorum.
 Universis... Universitas magistrorum et scolarium Parisius...
Rerum omnium conditor... Anno Domini Mo CCC,,,o nonagesimo
quinto, vicesima secunda februarii. 22 f6vrier 1396. (Chart. Univ.,
III, 77.
Fol. 3o. Universis Christi fidelibus Rector et Universitas studii
Parisiensis... Quamvis return varietas ac temporum... [Plaintes
contre les dsastres des guerres.] Parisius, apud sanctum Maturi-
hum,.., die ix mensis augusti anni ab incarnatione Domini mille-
simi quadringentesimi decimi octavi. 9 aofit 1418. (Chart. Univ.,
IV, 2IO7. )
Fol. 145 VO. Sacrosancta generalis Sinodus Basiliensis... universis
Christi fidelibus... Nuper hec sacra Sinodus in sua vicesima prima...
sessione.., statuit hec sancta Sinodus quod tam in Curia Romana
quam alibi... Datum Basilie m. idus junii anno a nativitate Domini
millesimo IIIIco XXXVo. Sic signata pro notario : Jo. de Foreste-
ria. io juin 1435.
Fol. 135 vo. Anno Domini millesimo CCCC-,o XLII% die x men-
sis decembris, tempore procurationis Odonis de Credulio, licen-
tiati in mecIicina, concorditer fuit conclusum in Sancto Maturino
per Nationes et Facultates propter controversiam motam in vene-
randa facultate Theologie inter Mendicantes et alios non Mendi-
cantes occasione cujusdam bulle [Eugenii IV]... i i d6cembre 1442.
{Chart. Univ., IV, 2570. )
Fol. i2i vo et I45. Universis... nos omnes et singuli magistri

30 LE t LIVRE  OU  CARTU'LAIRE 
ac capitegio linteo in quo involutus, solvit, cure uno parvo alio
calico per Nationem tradito, summam triginta octo librarum paris...
(to janvier
Fol. 7. Conclusio Facultatis Theologie ab Universitatc omni-
farie approbata super exactione decline legato persolvende. -- Moni-
tiones, censure et excommunicationes late aut ferende per Roma-
hum Pomificem pro decima aut alia exactione solvenda sine causa
rationabili... [49.] (Cf. Jourdain, no t479.)
Fol. 4 vo. bloverint universi quod Liber Evangeliorum et Epi-
stolarum pro solemnitatibus celebrari consuetis in veneranda blatione
Francie, ex ejusdem blationis ordinatione factus, argento deaurato
coopertus, quem fieri fecit magister Joannes Generi, in Artibus
magister et in Decretis licentiatus, decanus venerande provintie
Parisiensis, ad hoc et ad prosecutionem debitorum ipsius lationis
institutus per eamdem blationem et deputatus, completus fuit et
perfectus durante procuratoria mei Joannis Bertoul, ipsius lationis
procurator et solutus per ipsum Gencri de pecuniis predicte blatio-
his, pro magna parte recuperatis ct receptis per eumdem Generi a
debitoribus ipsius 1Nationis, de quibus erga eamdem blationem quit-
tus est, et remansit ipsi Generi mediantc liberatione ipsius libri
positi in coffro cure aliis jocalibus dicte Nationis anno Domini mil-
lesimo quadringentesimo nonagesimo secundo, die festi Conceptio-
his beate Marie virginis, octava mensis decembris. Et etiam dicta
1Natio remansit et remanet de dicto libro quitta erga prelibatum
magistrum Joannem Generi, decanum antedictum; in cujus rei tes-
timonium ego procurator antedictus signum meum manuale hic
apposui anno et die predictis.
BERTOUL.
(8 decembre t492. }
Fol. t4 t vo. Cunctis pateat evidenter et sit notum quod anno
Domini millesimo quadringentesimo nonagesimo tertio, mensis
novembris die xxvta honorandus dominus omni virtute fulgens
moribusque nitens magister Joannes Generi, in Artibus magister et
in Jure canonico licentiatus, venerande egregieque provincie Pari-
siensis decanus meritissimus, ad levandtlm et percipiendum arrera-
gia clarissime et famatissime Nationi Gallicane debita institutus et
deputatus, in presentia dominorum decanorum et mei Martialis
Galichier, procuratoris alme matris mee Nationis prefate inmeritis-
simi, reposuit et liberavit unam capam de damasco albo, floribus
liliorum coopertam et seminatam cum suis argenteriis integris in
coffro thezauri dicte Nationis emptam et acquisitam dicte Nationi
per prefatum dominum de peccuniis per ipsum a debitoribus Natio-
his levatis et habitis, de quibus quidem peccuniis prelibatus dotal-

_'38 LEtt LIVRE  OU  CARTULAIIE 
2t. xn kal. ApRILIS. Sancti Benedicti : non legitur ordinarie.

22. Xl
23. x
24. ix
25. vm
26. vn

-'7- Vl
28. V
2). IIII
30. III
31. II

AssuNC^ClO I)O,IlNICA; O1 LEGITUR-
Ultima die legibili ante Annunciacionem Domi-
nicam, erit electio Rectoris. A sexta feria ante
Ramos palmarum usque post Quasi modo a
lectionibus ordinariis cessetur.

Nox HAEET HORAS XlI" DIES XII.

Dcnus et undenus est mortis vulnere plcnus.
APRILIS H^EET DIES XXX; LIJNA XXIX.

I. APRILIS. Kal.
2. llIl nonas.
. III
4" II --
5. 1Nonas.
6. Vtll idus.
7" VII
9. v
I O. IIII
Iio LLI --
12. II
i3. Idus.
14. xvni kal. MAIl.
IS. XVII --
i6. IVl --
17. XV --
I8. XIIII --
19. Xall --
20. XII
2I. XI --
22. X --

DIE VENERIS POST ]DASCHA_" NON LEGITUR.

SANCTI AMEROSlI NON LEGITUR.

D[IES EGYPTIACUS].
Propter Rcliquias, festive.

3. IX kal. MAn.
2 4. viii 
25. vu --
26. Vl --
27. V 
28. IIll --
'9- Ill --
30. l --

DE L. NATION DE I"RAlS, CE
Sancti Georgii; festive
SANCTI MARCI EVANGELISTE ; NON LEGITt R.

39

Sancti Petri martvris non legitur ordJnarie.
A vigilia Pasche et Pentecostes usque ad quin-
tam feriam non legitur.
Nox HAP, ET HORAS X: DIES Xllll.

MAI.
Tercius occidit et septimus ora rclidit
|AYUS HABET DIES XXXI; LUNA XXX.

. 3,1AIU$. Kal.
2. Vl nonas.

7- Nonas.
8. VIII idus.
9" VII
IO. Vl
1I. V
12. Illl
I3. III --
14. n
15. Idus.
16. xvn kal. JUNil.
17. XVI --
I8. XV --
19. XIIlI --
20. gill --

21. XII 
22. Xl --
23. x --
24. ix --

APOSTOLORUM PHILIPPI ET JACOBI; NON LEGITUR.
INVENTIO SANCTE CRUCIS; NON I EGITUR. D[IES
EGYPTIACUS].

SANCTI JOHANNIS ANTE PORTAM LATI'AM: NON
1 EGITUR.

TRANSLATIO SANCTI NICHOLAI; NON LEGITUR.
In Rogacionibus non disputabitur.

In crastino Ascensionis legitur cursorie.

In festo sancti Yvonis, non legitur; quando con-
ceditur suilicatio sicud hucusque solitunl.

Sancti Dominici festive.

DE LA NATION DE FRANCE. 4 I
2_[. VIII kal. JULII. NATIVITAS BEATI JOHANNIS BAPTISTE ; NON LEGITUR.

25. Vll
26. Vl
27. v
28. IIII
x 9. III
30. n

Sancti Eligii- festive.
Sancti Johannis et Pauli; festive.

APOSTOLORUM PETRI ET PAULI; NON LEGITUR.
Ab ultima die legibili ante festum beati Petri
usque post festum beati Ludovici a lectioni-
bus ordinariis cessetur.

NOX HABET HORAS VI; DIES XVIII.

JUILLET.
Terdenus mactat julii, denus labefactat
Jt3t.ius ABEa" )IES XXXI: LUN^ XXX.

I. JULIUS. Kal.
2. Vl nonas.
o v --
4- xm --
5. Ill --
t. 11 --
7- Nonas.
8. vm idus.
9" VII --
IO. VI 
II. V 
12.. III1 --
I. Ill 
14. 11 --
i5. Idus.
16. xvn kal. At3GUSi.
7- xvx --
18. XV 
19. XIlll 
20. XIII --
2I. XII 
22. XI 
23. X 
2 4. xx --
25. vm --
26. vii 
2 7. v --

Octava sancti Johannis Baptiste; festive.

Translacio sancti Martini: festive.
Octava apostolorum Petri et Pauli: festive.

Translacio sancti Benedicti- festive.
D[IES EGYPTIACUS].

SANCTI JACOBI APOSTOLI ; NON LEGITUR.
Sancti Marcelli; festive.

Sancte Margarete; festive.
Sancti Victoris; festive.
MARIE MAGDALENte; NON LEGITUR.

Ill.
LISTE ALPHABITIQUE
DES
PIOCUttEURS DE LA NATION DE FRANCE
DE L UNIVERSITE DE PARIS
AUX XVl e ET XVII e SICLES.

Fol. 9 vo. Martinus Ac,,, Catalaunensis diocesis, electus fuit
in procuratorem venerandc Nationis Gallicane anno Domini mille-
simo quingentesimo vicesimo quarto, pcnultimo idus apriles, nemine
refragante.
M. ACAQUIA.
Fol. t86. Magistcr Antonius DE Al.c^t.As, diocesis Pallentinensis,
munus procuratorium adcptus cst 2 a junii anni 1517.
Antonius DE At.C^RAS.
FOI. 9 vo. Joannes AI.EAUME, Parrhisinus, elcctus fuit in procu-
ratorem venerandc Nationis Gallicane anno Domini t526, 6 idus
aprilis, heroine reclamante.
II, fol. 35 vo. Adrianus At.EM^NOS, Sorcecnsis, Parisiis philoso-
phim professor, cum juventutem in collegio Plessiaco ct in domo
Lexovea annos octo erudisset, quinque designatoribus quietis sin-
gulisque decuriis, omnibus denique volentibus honorande Nationis
Gallicane procurator dcclaratus est anno Domini millesimo quin-
gentcsimo quadragesimo septimo, die nona martii.
--ALEUnOS IClaudiusl. Voir L^LEtnm .
II, fol. O3 VO. Franciscus D'Amovs, Parisinus, secundus Navar-
ricus, Caroli VIIII., regis Christianissimi liberalitate rhetoricis, phi-
losophicis, et prmsertim poeticis institutis informatus, magistratum
quadriennii, quo literas humaniores professus est, prmmium Mathu-

t. Le chiffre II pr6cdant la mention du feuillet dsigne le second
registre des procureurs de la Nation de France (ms. 3312 de la biblio-
thque Mazarine).

DE LA NATION DE FRANCE. 5I
II, fol. 54. Josephus BASOT, Heduus, post institutam in literis
humanioribus Lutetim juventutem et dimensum in philosophia sta-
dium, numero bursariorum Theologorum regalis collegii Navarra:
ascriptus, convocatis, ut moris est, apud .dem Mathurinorum comi-
tiis, uno eodemque consensu quinque tribuum honoranda Nationis
Gallicana:, ejusdem Nationis procurator est designatus anno redemp-
tionis generis humani 1554, die vero undecima mensis februarii.
II, fol. x23. Carolus BAUDART, Parisinus, procurator honnoranda:
Nationis Gallicana: est renuntiatus 20 junii 16oo; successit domino
Laurentio Bourceret, in sacratissima Theologia: Facaltate licen-
tiato, Regim domus Navarra Artistarum primario nec non provin-
tim Senonensis decano meritissimo.
C. BAUDART.
Habuit successorem dominum Anthonium VALLOT, amantissi-
mum; magistratum abiit novembris i6oo.
II, fol. 149 vo-15o. Carolus BAUDARa', Parisinus, post multos sus-
ceptos labores in erudienda iuventute, tandem fi docendi spatiis
ad quietem et otium traductus, cure in Calvica domo quasi dormi-
taret, ad honoris simul et oneris procuratorii fasces est excitatus.
Itaque, convocat ad mdem Divo Mathurino sacram Natione Galli-
cana, uno ore, omnibus approbantibus, 2o junii anno salutis 16oo,
a quinque designatoribus procurator honorande Nationis Gallicana
est nominatus. Magistratu se abdicavit i8 novembris i6oo. Successit
domino Bourceret; successorem habuit dominum Gallot. Ejus acta
rata et probata fuere.
Mei magistratus tempore, orta est contentio de rectoratu inter
dominum Joannem Le Mercier, licenciatum in Medicina, terti6 rec-
torero, et dominum Antonium Fusil, licenciatum in Theologia, tan-
dem ex S. C. nova facta est elcctio ct electus est dominus Martinus
Gigour, terti apud Galvicos classis moderator.
Eodem tempore, promulgata apud Mathurinenses reformatio Aca-
demise fuit, idque iubente Majestate RegiS, dominis de Thou,
Cocquelet, Mollfi et Servin presentibus, aderatque rector Marti-
nus Gigour, cure fascibus rectoriis, procuratoribus et adjunctis
Academie, cure apparatu decenti et ut conveniebat, et decanis
superiorum Facultatum, primariis Collegiorum et suppositis Uni-
versitatis, tandem tota Academia convenerat.
Tunc temporis erant procuratores : pro Gallia Carolus Baudart,
pro Picardia ]acobus Saulmon, pro Normania Thomas Mollin, pro
Germania Petrus Valens.
Carolus BAUDART.
II, fol. 2o vo. Petrus BEAULI-U, theologus Navarricus, Tussa-

DE LA NATION DE FRANCE. 53
Justicie juventutem in philosophia excoluisset, secundo apud ean-
dem Justiciam dialecticorum ordini prefectus, habitis apud Mathu-
rinos, pro more, comitiis, uno eodemque omnium consensu a
quinque tribuum Gallicarum designatoribus illustrissime Nationis
Gallicane procurator est creatus anno Domini 555, die vero nona
martii.
II, fol. to6 bis. Julianum BER,UM, Lavalensem, frequentibus
comitiis, quinque tribuum delecti viri procuratorem honorande
Nationis Galicane, renuntiante domino Moreau, anno Domini i573 ,
septimo idus junii, cum annis octo rexisset, nemine repugnante,
designarunt.
Hujus magistratus decursu, monumenta Nationis Galicane certo
cathalogo fuerunt comprehensa et in libro a scriba descripta.
Preterea Henricus de Voloys, filius et frater Regis, Andium dux,
clectus fuit rex Polonie, et prsentibus septem illustrissimis Polo-
his legatis et Galie proceribus, triumphans per portam Sancti
Anthonii Lutetiam est ingressus, accepto prius in Palatio corona et
diadematc regio.
Denique publicani quidam, Regis premissa voluntate, privilegia
Academie voluerunt abolere, sed suasore cardinali a Borbonio,
illorum conatu irito facto, nihil detrimenti in suis immunitatibus
passa est Academia.
Fol. 89 vo. Joannes BER^OLT, diocesis Remensis, functus est
munere procuratorio anno Domini millesimo quingentesimo unde-
cimo in idibus martii et aprilis.
lI, fol. 53. Domino de Minc successit Joannes BERAULT, Par/si-
nus, in saluberrima Medicorum Parisiensium Facultate bacchalau-
reus, Medicorum Franciscanorum et Sorbonicorum paranymphus,
et Becodianus professor, referente doctissimo et cultissimo viro
Simone de Montereul, in sacra Thcologia baccalaureo, socio Sorbo-
nico et ecclesie Altissiodorensis archidiacono majore et canonico,
die z4. mensis martii anni Domini t66. Prorogatum ei procuratoris
munus ad primam usque aprilis anni Domini 66.
1 I, fol. xw. Gulielmus BgRN^Rt, natione Burgundus, diocesis Cabi-
lonensis, quatuor post menses, quum instituende juventutis provin-
ciam intermisit in celeberrimo Burgundionum gymnasio, quarto
idus martii, quietis quinque designatoribus singulisque decuriis
suffragantibus, illustrissime Nationis Gallicane procurator est
renunciatus anno ab orbe redempto millesimo quingentesimo trice-
simo septimo.
II, fol. 87. Nicolaus BERNARI3us, habitis, ex more, in ede Mathu-
rinorum comitiis, omnium consentientibus suffragiis, septimo calen-

 LE  LIVRE  OU  CkRTLklRE 
das scptcmbris, Nationis Gallicane procurator clcctus anno Domini
M. [VIe. scxacsimo scxto.
N. BERN.RI).
Fol. 88 vo, 2o vo et 48. Claudius BEa'rHOrUS, Lingonensis, in
munus procuratorium, comitiis legitima consuetudine celebratis in
male laturinorum, 4 kalendas decembris, anno Domini ,535, pro-
vectus est, summa fide quinque designatorum : in provincia Pari-
siensi, M. Iqicolai Dugast; in Senonensi, M. Jacobi de Aula; in
Remcnsi, M. Florentini Jacquart, rectorii viri, primarii Collegii
Marchim ct bacchalarii Medicinm; in provincia Turonensi, mag.
Caroli de Launay, bacchalarii Medicinm : in Bituricensi, M. IMichae-
lis Melitii, Rhodii.
C. BERTHOT.
II, fol. 73. Ferrandus )E BEz, Parisinus, cure humaniorcs literas in
rcgio Burgundionum lyceo et in Bonorum Pucrorum gymnasio per
sex annos professus fuisset, ct nationes externas per novcm perlus-
trasset, iterum casdem litcras profiteri coepit in collegio Calvico.
Cure autem classicis in lonorum Puerorum schola pra:csset, con-
vocatis ad Divi Mathurini comitiis, a quinque viris selectis dominis
Anthonio Tremblay, Claudio Roilletio, rectorio munere defuncto,
Francisco Taulpin, Guillelmo Turquam et Guillelmo Malerbaut,
heroine omnino refragante, honorandm Nationis Gallicanm procu-
rator est electus anno Domini millesimo quingentesimo uno et
sexagesimo, septimo idus aprilis.
Ferrandus rm Bez.
II, fol. to4 vo. Symon BGortus, Parisinus, Facultatis prmclarm
Artium doctor, decanus provincim Parisiensis, procurator fuit desi-
gnatus, omniurn suffragiis, comitiis celeberrimis habitis apud
Mathurinenses, viris quinque designatis ex unaquaque tribu, desi-
gnatore referente domino Quthco, calculis omnium est comproba-
tus, die 2t. octobris anno salutis x57_ , mtatis sum 38, sum vero lau-
reolm adeptm 22.
Tempore sui magistratus, die vigesima tertia novembris, legatus
a latere summi pontificis Gregorii 4- missus est ad Regiam Majes-
tatem, pompa percelebri ab omnibus Parisinorum ordinibus, Regio
jussu, exceptus est.
Eodem tempore, die 3a mensis decembris, exorta est contentio
inter dominum Anthonium Tremblay, primarium Collegii Barba-
rani, virum rectorium, et dominum Johannem / Tournera, qui a
domino Rectore et selectis viris convocatus, honeste et modeste
admoneretur, superbe respondens ac insolenter se gerens, eos parvi
fecit ac irrisit. Qua de re commoti cure Johannem  Tournera ab
exercitio et docendi munerc privarunt, idque conclusione et firraa

DE LA NATION DE FRANCE. 61
mdem Divo Mathuxino sacram honoranda Gallicana Natione, comi-
tiisque pro more habitis, a quinque designatoribus electus; eum
dominus Vuidius, gra:ca: latinmque lingum peritissimus procura-
totem nominavit anno Domni millesimo quingentesimo sexagesimo
sexto, 2 calendas novembris.
Jo. BRIGAULET.
If, fol. 74- Remigius BPdLLET, Rhemensis civis, in famatissimo
Constantiensi, sire Harcuriano collegio regens, habitis, pro more,
apud Mathurinorum .'vdem comitiis, quietis quinque decuriarum
designatoribus, qui erant Gilmier, Millon, Le Beau, Du Boullay et
Malerbault, viri literatissimi atque probatissimi, honorandm Natio-
nis Gallicanm procurator est electus vigesima tertia septembris
anno Domini millesimo quinentesimo sexaesimo primo.
Hujus magistratus tempore, conclusum fuit apud regiam Navar-
ram, 27a septembris, ut petunias, qum certis quibusdam anni diebus
distribuuntur, quas appellant majores distributiones, solummodo
distribuercntur presentibus tam decanis quam preceptoribus, et ut
antiquiores maistri, in absentia decanorum, sederent et fructum
perciperent.
Decima septima octobris, conclusum fuit a selectis viris ct cen-
soribus, apud ades Haricurianas, ad Rectorem convocatis, ut pari
jure uteretur et tantam pecuniarum summam perciperet Natio Gcr-
manorum ac cetera nationes in designando rectore, neque ullum
magistratum assequi possent, nisi qui leitimum tempus rexissent
aut in superioribus Facultatibus promoti essent et habitarent in
collegio famato; quod confirmatum fuit 27a ejusdem mensis, apud
adem Divi Juliani a cmteris omnibus Nationibus. Natio autem Ger-
mana se amplius deliberaturam respondit.
lI, fol. xvn. Renatus BRSSET, Cenomanus, postquam juventutem
per tricnnium docuit in collegio Plesseyo humanas littcras, et in
codem factus bursarius, septima aprilis, quictis quinque designato-
ribus sinulisque decuriis, nemine prorsus reclamante, honorandc
Nationis Gallicane procurator est renunciatus anno ab orbe
redempto millesimo quingentesimo tricesimo nono.
II, fol. 4x-42. Anno redemptionis humanm millesimo quingente-
simo quinquaesimo, die veto undecima februarii, munerc procurato-
ris honorandm Nationis Gallicanm perfunctus est Lazarus BROmHOT,
apud Burgundos secundo philosophatus et Navarricus bursarius,
qui, ore omnium uno, comitiis in rode Mathurinorum pro more
habitis, a quinque tribuum designatoribus ad earn provinciam sus-
cipiendam fuerat ascitus.
Fol. t68. N. BRUIAU, Nationis Gallicana: pro[curator].

Hujus magistratus tempore, dignissimus Academia Parisiensis
rector, Dominus Saguierius, in sacratissima Theologiae Facultate
baccalaureus, a Christianissimo Francorum regc, Carolo nono,
6o calendas octobris, literas obtinuit, quibus cautum fuit ne quis
hereticus in eadem Academia juventutem, aut publice, aut in edi-
bus privatis, humaniores literas, aut quamcumque scientiam, pro-
fitendo edoceret, et ne ab officiariis Universitatis Parisiensis vani-
rent libri corruptae et depravate doctrina nota inquinati, et
potestatem fecit domino Rectori et viris aliquot ex Theologic
Facultate selectis examinandi libere quoscumque officiariorum
libros, ne perverse vitae consuetudine labefactata dicta Universitas
Iqu,'e suo sinu studentes ex omnibus orbis terrarum partibus con-
fluentes fovere solet) majorum seditionum causam in postcrum
excitarct. Cuius voluntatis regime postea ejusdem D. Saguierii suc-
cessor dignissimus D. Claudius Becquetius, in Theologia baccalau-
reus, diploma in manus suas, volente Regc Christianissimo, depo-
situm excipit idibus octobris t57o.
H.B.
II, fol. xwu vo. Joannes C,Lwrvs, Senonensis, ex celebri Allantica
valle oriundus, cum in collegio Dive Barbare et Plessiaca domo
juventutem quattuor annis erudiisset, procurator honorande Galli-
cane Nationis declaratus est anno Domini millesimo quingentesimo
quadragesimo, quarto nonas maias.
Fol. 9 vo. Philibertus CxBRostts, alias Fichon, Lugdunensis, pro-
curator fuit designatus 23 die septembris tSt9, in Burundionum
liceo.
I1, fol. o6. Joannes CAmxR-rts, baccalaureus Theologus, Cardina-
litie domus alumnus, Bezuaci natus, qui pagus est Castrotheodoric
finitimus, diecesis Suessionensis, cum sex annos humaniores littc-
ras apud Calvicos et Cardinalitios esset professus, atquc cursus phi-
losophici suscepti annum tertium attigisset, decimo et magisterii ct
professionis sua: anno, atatis 38, propter animi sententiam, dic
clectionnis, M. CI. Palliot absens, in publico preceptorum Natio-
nis Gallican,-e conventu, ad proximam procuratoriam dignitatem,
nullo reclamante evocatus, terminato bimestri, Gallicana Natione
solito more ad Mathurinos convocata, annuentibus omnium votis,
renunciante M. CI. Franceo, procurator est creatus anno Domini
t573 , quarto idus februarii.
Hujus maffistratus tempore, orta est contentio inter Facultatem
Artium et Juris pontificii ordinem, quod hic ordo, spe majoris utili-
tatis et corradendm atque emungendm undique pecunim, inter pri-
vatos parietes, im6 smpe inter pocula, suos baccalaureos promove-
ret. Negotium viris selcctis est commissum, quibus semel atque

lE LA NATION DE FRANCE. 6 9
millesimum, nono calendas octobres. Ejus acta probarunt omncs,
grataque, rata et accepta habuerunt eodem anno, decimo quarto
calendas decembres.
II, fol. 76. Ludovicus DaLENON, Metensis, iterum factus fuit procu-
rator xxiiio septembris t562, in mensem solum, loco magistri Petri
Mollinei procuratoris, qui peste defunctus fuerat post primum men-
sem sui magistratus. Quo die creationis dicti Dalengon, creati in
procuratorem, nichil conclusum et deliberatum fuit de sepultura
defuncti procuratoris Mollinei, et conclusum est expensis Nationis
sepeliretur; quod factum fuit, ut amplius videre est in libro Con-
clusionum.
II, fol. xx. Franciscus DA/IPMARTIN, Parisinus, post revolutos pro-
fessionis sure in litteris humanioribus tres annos continuos in regali
museo Navarrico, alias Campanile, a quinque designatoribus hono-
rande Nationis Gallicane, uno ore, heroine prorsus refragante, pro-
curator quarto nonas junii renuntiatus est, idque in perystilio
Mathurinorum, loco ad id dicato. Cujus acta convocati Facultatis
Artium didascali rata, grata et accepta habuerunt anno Domini
millesimo quingentesimo quadragesimo primo, die veneris nono
calendas octobris.
II, fol. t ll. Dionysius D.Rsv, Parisiensis diocesis, postquam in
locis et collegiis diversis erudivit juventutem quinque annos in gram-
maticis et in philosophia octo, cure esset inter 43urn et 44 um annum
sure .'etatis, et metaphysicus apud Montanos lin eorumdem familia
edoctus pauper}, in .'ede Mathurinorum congregata Natione Galli-
cana, fuit electus procurator ejusdem Nationis 7 a decembris t574,
ad renunciationem domini Burlat, cui agit gratias et toti Nationi
habebitque quandiu rivet.
Eo tcmpore e vita discessit illustrissimus vir dominus cardinalis
a Lotharingia, perendie Natalis Domini, qui, ut fertur, utramque
paginam implere potcrat.
D. DARSV.
Fol. t89 vo. J. DAtJCEV'r, diocesis Roemensis, electus est in pro-
curatorem anno Domini millesimo quingentesimo decimo quarto,
die veto zoa mensis augusti.
Fol. tTO vo. Anno Domini millesimo quingentesimo decimo-
quarto, die decimasexta octobris, in prcsentia decanorum, mei
Johannis DAtJCEV'r, procuratoris venerande Nationis Francie, cete-
rorumque ejusdem suppositorum, confirmata fuit et roborata con-
clusio antea multoties agitata, videlicet quod nulli liceat dare signe-
turn suum baccalariandis, licentiandis aut magistrandis gradus
adipiscendi gratia, nisi graduato in Universitate Parisiensi. In cujus

DE LA NATION DF FRANCE. 7 I
II, fol. 137. Illi [Joanni Boucher, t58o] successit Joannes DErtSE-
TOS, qui toti Nationi charissimus, heroine reclamante, procuratorium
munus quadrimestre tenuit eodem anno millesimo quingentesimo
octuagesimo, et magistratu se abdicavit septimo die aprilis anno
millesimo quingentesimo octuagesimo primo.
J. DErSETtJS.
I I, fol. 9 t. Gulielmus DERZCOtRT, Lingonensis diocesis, postquam
tres annos continuos in schola Cardinalitia juventutem docuisset,
convocata in dem Mathurinorum Natione Gallicana, a designato-
ribus quinque tribuum, renunciante M. Jacobo Lemonio, ejusdem
Nationis procurator designas est anno Domini 568, secundum
Regis edictum, 7 o idus martii.
G. DEECOURT.
Postea rector factus 3. mart. 577.
Fol. t28 vo. Renatus Dscnas, Cenomanensis diocesis, ex Fre-
naco, procuratorium est adepts decima quinta januarii t 5  5, intran-
tibus magistris Nicolao Desiderii, Francisco Desgoutieres, Johanne
Oudin, Johanne Vassel et Nicolao Manuel.
II, fol. 62. Petrus DEs CAsTaUX, Parisinus, baccalaureus Theolo-
gus et prior Sorbonicus, procurator elects est, solito more, decima
octobris anno 646.
Anno 647, die decima sexta januarii, magistcr Adorator de Vaux,
collegii de Pompadour, alias Sancti Michaelis, moderator, rationes
suas reddidit, audientibus, ut moris cst, D. Procuratore honorandm
Nationis Gallim et D. Decano tribus Bituricensis, Michaele Du
Chesne.
Fol. 73. Anno Domini t58, die vero vicesima primamensis octo-
bris, delectus est procurator inclyte Nationis Gallicane magister
Gulielmus DEsaoux.
G. DESGROULX.
Fol. 189. Dyonisius DSHAWS, Eduensis diocesis, elects est in
procuratorem idibus januarii anno Domini millesimo quingentesimo
decimo tertio.
II, fol. t53 vo. Domino Berault [616] successit Antonius Dzsczs,
Parisinus, apud Calvicos classicus, qui, concordibus omnium tri-
buum suffragiis, secunda aprilis fuit electus et renunciatus a cultis-
simo viro domino Gueriteau, in Facultate Theologi baccalaureo et
socio Sorbonico, cure tamen ante, septima decembris, a ibus Natio-
nis tribubus, Senonensi scilicet, Rhemensi et Biricensi, fuisset
clectus, antecessorique suo cedere quam annui magistras tempus
interrumpere maluisset.
ESPLACES.

72 LE  LI,'RE  OU  CARTULAIRE 
Huius magistratus tempore oborta est gravis contentio de recto-
ratu inter D. Dossier et D. Berau]t; a partibus D. Dossier steterunt
electores Gallia: et Normania: et rector D. Ruault; a partibus autem
D. Berault electorles ] Picardia: et Germania, ira ut qucreretur
utrum antiqus rector, an veto rector conclave deberent inredi.
Tandem D. Ruault rector usus est iure suo ct calculum suum adie-
cit electoribus Galli et Normannia:, cure consensu procuratorum
Galli et Normannia:; reclamantc P. Hollande rectorio, re tandem
ad senatum delata, decrctum est rectorem ingredi debere et proinde
fuit confirmata electio D. Dosserii post litem trium mensium.
II, fol. 46"47- Nicolaus DEU, Cathalaunensis, in inclyt Justicia
gymnasio prstantissimo secundo prfectus ordine, nullis rccla-
mantibus, honorande Nationis Gallicana: procurator renunciatus,
huius continende provinciam sibi comitti passus est anno Domini
millesimo quingentesimo quinquagesimo secundo, die vigesima
sexta mensis augusti.
Fol. 8 9 vo. Claudius Ds^v electus est in procuratorem idibus
ianuarii anno Domini millesimo quingentesimo undeeimo.
II, fol. 5 vo. Magister Franciscus Dvv, presbyter Parisinus,
baccalaureus Theologus, socius et provisor regiae domus ac collegii
Navarrici, electus honoranda: Nationis procurator ornatissimus,
recurrcntibus vicibus baccalaureorum, electus est die decima octo-
bris anni millesimi septingentesimi, hora septima matutina, in
comitiis generalibus Nationis honorande apud athurinenses de
more habitis, suffectusque in locum clarissimi viri magistri D. lIi-
chaelis Gentilhomme, baccalaurei theologi, antique riotous Cardina-
litie prioris ac socii meritissimi ac in eodem Carctinalitio collegio
professoris emeriti.
Fol. 8 9 vo. Martinus DOL', diocesis Parisiensis, fuit procurator
anno Domini millesimo quingentesimo octavo.
I1, fol. 4o vo. Anno ab humana redemptione millesimo quingente-
simo quinquagesimo, die vero 9 o mensis octobris, habitis ex con-
suetudine comitiis in ade Maturinorum, Petrus DOBALLE, annum
quintum docens grammaticen apud Bellovacos, a quinque viris nomi-
natus est procurator honoranda Nationis Gallicanae, idemque summo
omnium applausu admissus.
Petrus DoA...
Fol. 9. Charolus v Do,AO, diocesis Parisiensis, electus fuit
procurator cras anno elapso [5-o].
Fol. 89 vo. Renatus Douv, Turonensis diocesis, ex Chinone,
procuratorium est adeptus decima februarii 54, intrantibus magis-

80 LEe LIVRE v OU t( CARTULAIRE 
Die 2 7 martii i6oi, D. Fusius rector cum quatuor procuratoribus
adiit DD. archiepiscopum Bellovaccnsem et cancellarium ut litem
commendaret qua gravabatur, utrum parvi nuntii pertineant ad ius
Academia. Agebant contra Academiam scenici artifices et tibicines
(violons du Roy,, quibus Rex ofl:icia ilia condonaverat, tabulasque
nostras et titulos flagitabant, qui tempore ipso vel nonnullorum
incuria intercidcrant; res adhuc dubia, nec causa victoria: cuiquam
data.
Die 9 fcbruarii i6oi, Lutetia venit Maria Medica regina; die
2 7 septembris natus Delphinus ad Fontem Bellaquaam, sub undeo
cimam noctis horam, 16oi.
Die io mcnsis octobris creatus rector D. Romanus Du Feu, qui
14a eiusdem mensis comitia privata habuit de salutando Delphino,
nihilque conclusum; at ia novembris Regem et reginam salutave-
runt sub eodem rectore Du Feu, qui theses medicinal, Delphino
adscriptas, Regi obtulit.
Dic 15 decembris i6oi, vita decessit D. rector Du Feu; die
sequenti comitia habita in ade Mathurinensi, decretumque ut domi-
nus Rector publico funcre efferetur, et ad eos sumptus centum
nummi aurei destinati, quos penderent et singula Facultates et sin-
uli Collegii. Funus datum et pompa facta I8 decembris.
D. Romano Du Feu rectori vita functo, successit in magistratu
Antonius Gallot, classicus Navarraeus, eoque die rector est creatus
quo procurator Galliae esse desii. Successorem habui in procura-
tionem D. Collinum, Plessaeum protomoderatorem sapientissimum,
quo etiam referente et quadrumviro ad supremum ilium Academim
honorem perveni die 17 decembris i6oi.
GALLOT.
17ol. Io5 vo. Magister Nicolaus GARIrUs, diocesis Suessionensis,
venerande Nationis Francie procurator fuit electus anno Domini
millesimo quingentesimo decimo quinto, die vero xxija mensis
augusti, in regali gymnasio Burgundionum.
N.
Fol. I29. Joannes GAUl)IN, diocesis Parisiensis, eligetur in procu-
ratorem heri, anno Domini millesimo [quingentesimo quinquage-
simo] quarto, et hoc in indicto, decima octava februarii, nemine
contradicente de collegio suum...
I I, fol. 49 vo. Petrus GMLL*, CUre dialecticorum ordini apud Mon-
tanos praeesset, habitis pro more sacris comitiis in aede Mathurino-
rum, a quinque tribuum designatoribus summa cure tranquillitate,
Gallicanae Nationis procurator declaratus est anno Domini millesimo
quingentesimo quinquagesimo tertio ante Pascha, die vero decima
octava mensis februarii.

DE LA NKTION DE FRANCE. 83
Fol. i73. Anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo, die
vero secunda mensis maii, tranquillis omnium comitiis, electus fuit
in procuratorem venerande Nationis Gallicane Nicolaus GRvEAu,
Parisinus, celebratis ex more solito quinque intrantum suffragiis
apud cenobium Mathurinorm.
N. GvEAu, procurator, in regali Burundionum b/mnasio.
Fol. 8. Ego Dionisius GuEPi, sabbati decima tertia die ianuarii,
centuriati. comitiis a domino Procuratore indictis, subrogatus fui
unanimi quinque provinciarum voto et consensu in locum procura-
toris magistratu abeuntis, magistri Martini Malliarii, anno Domini
millesimo quingentesimo tricesimo primo.
Fol. i68. Dionysius GuPa, diocesis Senonensis, procuratorio
muneri venerande Nationis Gallicane gerundo, frequentissime nec-
non tranquillissimis comitiis, est prefectus, idibus ianuariis, anno
Domini 153i o.
Fol. 3 vo. Joannes GuiDo, Villarensis, diocesis Bisuntinensis,
congregatione legitime facta apud cenobium Maturinorum, ut
moris est, dekignatus fuit procurator venerande Nationis Gallicane,
absque sintilla discordis omnium regentum et magistrorum eius-
dem Nationis tunc deliberantium, simul ac intrantum de re littera-
ria optime meritorum ad illud munus canonice peragendum electo-
rum, anno Domini t52i, idibus januariis, in regali Burgundionum
gymnasio.
J. GutDo.
1I, fol. 79 vo. Girardus Guu..MtN, Solislucensis, Heduus, postquam
juventutem toto triennio apud regiam Navarram instituisset, con-
vocata Natione Gallicana ad adem Divo Mathurino sacram, omnium
consensu, a quinque classium designatoribus ejusdem Nationis pro-
curator est electus, quinto idus martii, anno Domini millesimo quin-
gentesimo sexagesimo quarto.
GUILLEMI'.
Fol. 47 vo. Ludovicus Gu..t^UD Lugdunensis, comitiis recte
atque ordine convocatis, factus est procurator Gallicane Nationis,
heroine reclamante, anno Domini quingentesimo trigesimo tertio
supra millesimum, quarto nonas junii.
L.
Fol. t29 et t86. Petrus Gun..oT, diocesis Senonensis, electus fuit
in procuratorem venerande Nationis Gallicane anno Domini futuro
[58].
II, fol. 48 vo. Nicolaus Gtus, Stampanus, in Facultate
Theologi bachalaureus Navarricus, voata ad Divi Mathurini
Natione Gallicana comitiisque pro more habitis, a quinque desi-

8 LE tt LIVRE  OU tt CARTULAIRE 
eletus fuit in procuratorcm Nationis Gallicanc, dic decima sext
rncnsis deccrnbris anni Dornini rnillesirni quincntesirni viccsirni
quari, nerninc rcclarnantc.
P. HUGARD.
II, fol. IO6 vo. Martinus HYARD, Roissiaci nat-us, diocesis Pari-
siensis, post institutarn per quaruor annos in celeberrimo Harcu-
riano gyrnnasio iuventutem, cure in scholam Cenornanarn, ut ean-
dern edoceret, cornrnigrasset sextum regentie annum perficiens
continuurn, habitis de rnore in edibus Mathurinensibus comitiis, a
quinque viris selectis ex quaque Nationis Gallicane tribu, renun-
ciante domino Tissart, Parisiensi, omnium rnaximo applausu pro-
curator est electus et creams anno Domini i573 , septima aprilis.
Huius magistratus tempore, Ja. Marius, doctor in utroque Jure,
cum Mathurinensibus cornitiis supplicuisset, obtinuit literas gradus
magisterii.
II, I44 vo. D. Maclotio [i585] successit J. |ONIUS, quarto Navarri-
corum ordini prafectus, cum aliquot annos in aliis ordinibus jam
contrivisset.
II, fol. 97- Clernens JACOB, Trecensis, cum apud Marchianos
triennium in quarto et tertio ordine juventutem instituisset, secundo
ordini prefectus, convocata honoranda Natione Gallicana, more
solito, ad adem D. Mathurino sacrarn, renuntiante D. Dernoncourt,
dialectico Navarra, quinque provinciis et eorumdern designatori-
bus consentientibus, Nationis Gallicane procurator factus est anno
Domini millesimo quingentesimo septuagesirno, undecirna die martii.
Hujus rnagistratus tempore, contentio orta est inter D. Rectorem
ct Cancellarium Ecclesie Parisiensis de presentatione examinato-
rum licentiarurn, qua senatusconsulto dirempta non fuit.
Ejusdem tempore a viris selectis constituturn est et decretum,
consentiente tota Academia, ob injuriam factarn dignitati rectorie
a quodarn novo doctore, ut dominus Rector a novis doctoribus
pileurn cum testili perciperet.
II, fol. 29. Anno a Christi nativitate millesimo quingentesimo
quadragesimo quinto, die vero vigesima tertia mensis septembris,
in ede Mathurinorum cornitiis pro rnore habitis, a quinque tribuum
nominatis designatoribus 1Nicolaus J,CQU,RT, diocesis Virdunensis,
philosophie naturalis professor in nobilissimo gymnasio Marchiano,
summo omnium applausu denunciatus est [procurator Nationis Gal-
licane].
II, fol. i. Guillelmus JAMYN, diocesis Cenomanensis, postquarn
humanioribus litteris iu entutem triennium erudisset physicus apud
Cenornanos, convocata apud Mzthurinorum cedem 1Natione Galli-
cana, [a] quinque designatoribus quinque tribuurn procurator ejus-

DE LA NATION DE FRANCE.
Eiusdem magistrarus tempore, convocata apud D. Julianum Aca-
demia, conclusum fuit ut nullus imposterum redemptor iuris per-
gamenarii sufficeretur in locum demortui Joannis Lalemant, sed
ex antiqua consuetudine D. rectoribus vectigal eiusmodi penderetur.
N.L.
II, fol. 5i vo. Pierre DE LA PoR'rE, procureur de la Nation de
France, 629.
Fol. i37 vo. Jacobus DE LA TOUR elecrus est procurator anno
Domini Mo quingentesimo tricesimo, die decima 5a decembris.
J. DE LA Toug.
Fol. I68 vo. Anno Domini millesimo quingentesimo trigesimo
tertio, die vicesima tertia mensis septembris, munus procuratorium
adeptus est magister Joannes LAUAV, famatissimi Canomanorum
collegii bursarius et ibidem logicorum preceptor, a quinque desi-
natoribus electus : magistro Francisco Landry, magistro Petro
Agron, magistro Gulielmo Tasohu (?), magistro Carolo Launay,
magistro Michaele Herro, totaque veneranda Natione Gallicana
haudquaquam refragante.
Fol. izz vo et I75 vo. Anno Domini millesimo quingentesimo tri-
cesimo quarto, die vicesima sexta mensis augusti, electus fuit pro-
curator honorande Nationis Gallicane magister Carolus DE LAUAV,
Meduanus, diocesis Cenomanensis, a quinque intrantibus : magis-
tro Dyonisio a Porta, Parisiensi; magistro Philippo Boisot, Seno-
nensi; magistro Florentino Jacquart, Remensi; Francisco Le
Maistre, Turonensi; magistro Ferdinando de Villegast, Bituricensi;
nemine in tota Natione refragante.
C. DE LAUNAY.
II, fol. xx vo. Petrus LAVENET, S[u]essionensis, postquam plures
annos, quattuor in gramaticis, juventutem erudivit in celeberrimo
collegio de Dormano, alias de Bellovaco, cuius nunc est submagis-
ter, legitime coacta Natione Gallicana in aedem Marurinorum
comitiis habendis dictam, a quinque designatoribus et quinque tri-
buum decanis predictae Nationis Gallicanae procurator, praeter spem
et omnium expectationem {quod nulli pene unquam contigit),
renunciatus est decimo quarto calendas decembres. Cujus acta
quinque tribus rata, grata et accepta habuerunt, die veneris decima
terta januarii, anno ab orbe redempto millesimo quingentesimo
quadragesimo primo.
Fol. I37 vo et 9 vo. Joannes BLEVEUS, Cathalaunensis, Campanus,
regens logicorum in celeberrimo Haricurie gymnasio, designatus
fuit procurator honorande Nationis Gallicane, heroine refragante,
anno Domini millesimo quingentesimo vicesimo nono, die quo

DE LA NATION DE FRANCE. 9 5
ses, a quinque provinciarum designatoribus, renunciante pruden-
tissimo viro D. Medardo Bourgeotte, ejusdem collegii primario,
summo consensu omnium Gallim procurator quadrimestri, die
28. junii anno 597 subrogatus, sequenti procuratorim renunciante
disertissimo eodem viro D. M. Bourgeotte, ab iisdem ellectus est die
2 i. octobris.
J. LE MERCmR.
II, fol. I47 vo. Procuratore Gallim Joanne MERCERIO, dissidium
ortum est inter D. Nepveu, jam secundo rectorem, et D. Jamin, bac-
calaureum Theologum, rectoria dignitatis candidature; quorum
ille, cure tertio rector continuus eligi voluisset et a tribus designa-
toribus electus fuisset, hic autem ab uno tantum ipso Mercerio,
Gallicanm Nationis designatore, nominatus fuisset, re ad supre-
mum senatum per procurationem delata, utriusque auditis rationibus
et eorumdem patronis, irrita priori electione, ad novam recurri sena-
tusconsulto decretum est, et concordibus tandem suffragiis, eodem
ipso renunciante D. Ion, collegii Navarrici subprimarius, insperato
magistratui summo cure Gallorum aliorumque applausu suffectus
est, eodemque Joanne Mercerio multis colaphis percusso cure irri-
sione, magno Normanorum applausu .
II, fol. 29. Anno a Christo nato 1545 , 14. calendas decembris,
habltis ex more comitiis in rode Mathurinorum a quinque provin-
ciarum designatoribus, Nicolaus L MvRE, apud Bonos Pueros
secundo grammaticorum ordini prmfectus, procurator honorande
Nationis Gallicanm summo omnium applausu est electus.
Fol. 185 vo. Philipus LEPUS, procurator, i625.
Fol. i45. Franciscus LE Roux, Parisinus, tranquillissimis omnium
quorum interest suffragiis, Nationis Gallicanm procurator electus
est anno Virginei partus sesquimillesimo tricesimo, duodecimo
kalendas novembres.
In 8ymnasio Montis Acuti, gratissimo religionis et bonarum lite-
rarum domicilio.
Fol. 147 vo. Franciscus L Roux, Parisinus, procurator Gallicus.
F. L Roux.
-- L Roux. Voir RUFFUS.
II, fol. xv. Renatus LE Roy, Cenomanus, phisicorum Bellovaco-
rum preceptor, concordibus omnium Gallorum preclarm Atrium
Facultatis preceptorum et magistrorum sententiis, unaque omnium
voce designatus est honorande Nationis Gallicm procurator, die
lune ,9 a mensis novembris anni septimi et tricesimi supra sesqui-

. La fin a 6t biff6e depuis : , eodemque Joanne ,.

DE LA NATION DE FRANCE. 97
familia, qui se peste laborantibus ad ministranda sacramenta obtu-
lerant, sacellum Divo Symphoriano consecratum, quo se recipe-
rent, ne ceteros sui Ordinis contagione lederent, a politim iudicibus
peterent, intercedente vigilantissimo rectore domino Deniseto, ab
eodem loco qui, in media Universitate situs, undique gymnasiis
cinctus est, repulsi sunt.
Huic procuratori accidit, quod nemini antea, ut semestris esset
eius dignitas non infausta, Diis ita volentibus.
LUQUII% procurator.
II, fol. I44 vo. Gonterius ]VIAcLOTIUS, bacchalaureus Theologus ac
philosophorum 1Navarrmorum supprimarius, peracto in ea domo
philosophim cursu alteroque incepto, gerendm dignitati procurato-
rim altera justi temporis parte omnium provinciarum consensu est
designatus 3o idus februarii 585.
Idem in sede procuratoria justo magistratus temporc obtinenda
est constitutus 50 idus martii.
Fol. i68. Magister Eligius MAGNmN, Suessionensis, apud Bellova-
cos phisices professor, comitiis legitime celebratis in rode Divo
Mathurino sacra, nemine refragante, duodecimo calendas octobris
creatus est procurator Gallus summa fide quinque designatorum : in
provincia Parisiensi, magistri Joannis Frondebeuf; in Senonensi,
magistri Joannis Segueneau; in Remensi, magistri Jacobi Bridoul:
in Turonensi, magistri Renati l.e Roy; in Bituricensi, magistri
Sebastiani Chauldesolle; anno Domini millesimo quingentesimo
tricesimo sexto.
E. ]IAGNIEN.
Fol. 175 V o. Anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo
sexto fuit dcsignatus procurator Gallus Eliius MAGNIEN, diocesis
Suessioncnsis, in ede Divi Mathurini, pacificis comitiis, die 2ta men-
sis octobris.
E. MAc, me.
Fol. I68. Joannes MAGNm, diocesis Suessioncnsis, munus pro-
curatorium venerande Nationis Gallicane est assequutus, decima
quinta die dccembris, anno Domini i522.
J. M AGInI.
II, fol. 33. Philippus MAHEOX, diocesis Parisiensis, cum philoso-
phiam per tres annos et plus eo Lutetie Parisiorum apud Cenoma-
nos docuisset, comitiis, ut moris est, in rode Divo Mathurino sacra
habitis, a quinque tribuum designatoribus procurator illustrissimm
Nationis Gallicanm est declaratus anno salutis millesimo quingen-
tesimo quadragesimo sexto, septimo idus aprilis.
Fol. 29 vo. Magister Claudius DE MAILLV, Parrhysinus, adeptus

DE LA NATION DE FRANCE. 99
lum ostendit ut renunciarent toti Academia Jesuatos omnibus
votis cupere ascribi numero suppositorum Academia. Quod, dum
Rector proposuisset omnibus Facultatibus in ade Maturinensium,
conclusum est ut prius ostenderent sua diplomata et bullas, et cate-
gorice dicerent quales essent, an seculares, an vere monachi.
Decima nona augusti, deputatis in sacello Sorbonico quatuor ex
Jesuatis obtulerunt suas bullas Rectori, quasitumque est ab eis
quales se esse profiterentur, respondentes in suis collegiis duo esse
genera hominum : alios enim professione et re ipsa non monachos
{illis enim visum est odiosum nomen monachi}, sed religiosos,
qui non docent iuventutem; alios esse novitios, qui disponuntur ad
religionem, neque publica vota fecerunt, et hii docent; quo nomine
ab omnibus appellati fuere monachi, propterea quod nullum est ut
discrimen inter eos et ceteros monachos.
Vigesima octava eiusdem mensis convocati sunt deputati apud
Maturinenses, ut, audita lectione eorum qua continentur in bullis
Jesuatorum, quid sentirent, libere significarent; tandem omnium
consensu et calculo conclusum est eos re vera esse monachos et
ideo non posse admitti in consortium Academia, nisi ut ceteri
monachorum Ordines.
Postremo, huius magistratus tempore magna fuit lis et controver-
sia orta inter reverendissimum patrem episcopum Meldensem et
episcopum Bellovacensem, de conservatione privilegiorum Acade-
mia; tandemque, reluctantibus duabus Facultatibus Theologia: et
Medicinal, electus fuit in conservatorem episcopus Meldensis, et
omnium applausu et consensu constitutus in sedem conservatoris
per suum procuratorem episcopum Diniensem.
 ARCHANT, procurator.
II, fol. 24. Joannes MAaESCHaL, Parisiensis, humaniores artes in
celeberrimo Montanorum gymnasio quadriennio professus, habitis
pro more apud Mathurinorum adem comitiis, quietis quinque
dectriarum designatoribus, nullo prorsus reclamante, illustrissime
Nationis Gallicane procurator est declaratus anno Domini t 542, die
vero decima mensis februarii.
II, fol. 27. Nicolaus MAaGOULLEa, Colummariensis, tertio ordini
apud Calvicos prafectus, convocata ad adem D. Mathurino sacram
provincia Gallia, a quinque designatoribus, pro more, procurator
eiusdem provincia delectus est summo omnium applausu, anno
Domini millesimo quingentesimo quadragesimo quarto, decima
sexta decembris.
 ARGOI3 LLER.
II, fol. x36. Petrus MARLIN, Montargiensis, Senonensis diocesis,
baccalaureus in sacra Theologia Facultate Parisiensi et socius

IO2 LE  LI'RE  OU  CARTULAIRE 
anni 56z; peste extinctus est post primum sui magistratus mensem
et expensis Nationis sepultus.
If, fol. x46 vo. Emundus MONNVR, bacchalaureus Theologus,
Burgundus, diocesis Matisconensis, convocata Natione Gallicana
in adibus Divo Mathurino sacris, quarto idus februarii procura-
toriis fascibus ornatus et cohonestatus est anno Domini millesimo
quingentesimo octogesimo septimo.
Magistratus sui finito tempore, procurator secundo, laudante
Natione universa, est renunciatus.
Huius magistratus tempore, nuncius summi pontificis Sixti fatis
concessit, ad cuius funus tota convenit Academia.
Huius etiam magistratus tempore, Scotorum regina, quondam
Francisci secundi, regis Francorum, uxor, ab impia regina Britan-
norum capite truncata est, non sine maximo Gallorum luctu, turn
vero eo maxime nomine quod fidem catholicam profiteretur; ad
cuius tamen funus tota convenit Academia ad tanta regina exequias
cohonestandas.
II, fol. xw vo. Gulelmus DE IoNTVELLE, S[u]essionensis, physices
apud Haricurianos professor, post exactum philosophia: curricu-
lum fceliciter in gymnasio de Dormano, alias Bellovaco, cuius nunc
est magister et primas, vicesima prima mensis octobris, quietis
quinque designatoribus sinmlisque decuriis, nemine prorsus recla-
mante, honorande Nationis Gallicane procurator est renunciatus
anno ab orbe redempto millesimo quingentesimo tricesimo octavo,
vigesima secunda mensis octobris.
If, fol. 49- Paulus IIoREAU, Blasaus patria, Cardinalitii ludi
moderator primarius, habitis, pro more, apud llathurinenses comi-
tiis, per quinque Nationis Gallicana: proceres, perque totidem ex
singulis provinciis renuntiatores, multo universorum consessu con-
sensuque, Gallicana eiusdem Nationis procurator selectus est,
die novembris uno et vigesimo, anno post Christum nature ex Vir-
gine duodesexcentesimo.
P. MOREAU.
Magistratu abiit post menses undccim die vigesimo primo mensis
octobris, anno A. V. P. /I. undesexcentesimo.
P. I-IOREAU.
II, fol. 5 vo. Sigillum Gallicana Nationis argenteum, totidem
alligatum annulis quot habuit dum sibi est traditum {sex nimirum
et triginta) Do I_aurentio Bourcerct, Artistarum Navarrensium pri-
mario et Nationis eiusdem procuratori, reddidit Cardinalis schola:
primarius atquc ex procurator, die octobris z 7 anno 599.
P. IORXAU.

DE LA ATIO DE FRANCE. IO3
II, fol. o. Thomas MOREV, Lavalensis, quarto Navarraeorum
ordini prfectus, omnium provinciarum consensu Nationis Gallica-
nae procurator factus est, septimo calendas septembris, anno Domini
millesimo quingentesimo septuagesimo quarto.
blagistratus praedicti tempore, Henricus tertius, Galliae et Polo-
niae rex, e Sarmatia Polonorum regno Ludunum Galliae urbem
appulit.
Eius quoque tempore, Joannes blulot, mercator, quanquam via-
rum curator esset electus, postridie quo fidem dare debebat ad
Nationem, ut nuntius fieret, venit factus; senatus decreto nuntio-
rum privilegiis gaudet, aliisque huic muneri obeundo praefectus est.
II, fol. xv vo. Joannes iORELLUS, Caenomanus ac Lavallensis,
   'Avet0oeto Vutet.m logices professor, decima quarta die
mensis januarii, consentientibus quinque et renuntiatoribus et
decanis, plaudentibusque omnibus praeclarae Facultatis Artium libe-
ralium magistris, illustrissimae Nationis Gallicanae procurator desi-
gnatus est. Cujus inter manus hic membraneus codex primum cir-
cumferri ccepit, deinde publicis suffragiis ab eo conclusum est, ut
pecuni,'e pro libello impensae resarcirentur, anno Domini tricesimo
septimo supra sesquimillesimum.
Fol. 89 vo. Mathurinus MOLLL Turonensis diocesis, procura-
tor, anno Domini millesimo quingentesimo octavo.
l l, fol. I2O. Tussanus M omctus, Lutetianus, quum quatuor annos
continuos rexisset apud Plessaeos et in quinto actu regeret, cele-
bratis in aede Mathurinensium comitiis a quinque designatoribus
ex totidem tribubus Nationis Gallicanae, firmissimo eorumdem
assensu, referente domino Thoma Scourjon, viro procuratorio,
decimo sexto calendas januarii dignitate procuratoria decoratus fuit
anno Domini 576.
Hujus magistratus tempore, solenniter in aede Divae Marim,
defuncto Maximiliano, imperatori Romano, justa sunt persoluta,
congregatis omnibus ordinibus ac communitatibus.
Eodem tempore, convocato pro more apud Divum Julianum
Artium praeclara Facultate, pro creandis licentiandorum examinato-
ribus, cum dominus procancellarius Sanctae Genovefae quatuor ex
totidem Nationibus nominasset dominus Denisetus, ab eodem pro
Natione Gallicana nominatus, a Natione non fuit admissus, quod
dialecticus apud Lexoveos examini vacare commode non posset; sed
in ejus locum electus fuit dominus Clemens Jacob, Theologus Sor-
bonicus, cujus electio, procuratore Nationis a domino Cancellario
in jus vocato, quod dominum Denisetum a se nominatum exami-
natorem esse vellet, a supremo senatu confirmata fuit.

IO 4 LEa LIVRE  OU e CARTULAIRE 
II, fol. xoo vo. /Egidius MORtaR, Parisinus, cure humaniores lit-
teras in collegio Bellovaco, Plesseo et Cardinalitio professus fuis-
set, et per quinque annorum spatium, ut juventutem optimis et
sanctissimis moribus et disciplinis institueret ac informaret, peregre
profectus fuisset, atque iterum reversus easdem litteras in primo
ordine collegii Bellovaci docuisset, nonum a magisterio annum
agens, convocatis pro laudabili consuetudine quinque centuriis
honorande Nationis Gallicane, renuntiante domino Gabriele Pot,
summo omnium consensu et applausu Nationis Gallicane procu-
rator electus et creatus est septimo aprilis anno Domini t57 I.
/E. MornER, Parisinus.
II, fol. 1ox et vo. Mei magistratus tempore, reclamantibus omnibus
superioribus Facultatibus atque praclara Artium Facultate de musi-
ces et poetices nova ilia Academia, quam erigere volebant Baifius,
Gallicus poeta, et eius de Corville socius doctus, alioqui impius et
proditor patrire regireque Majestatis hostis infestissimus. Iterum
explausa fuit atque earn ob causam designati sunt tres doctores in
sacratissima Theologie Facultate, Vigoreus, Faber et Prevotius,
cum domino Carpentario, medico et professore regio, qui adirent
reverendissimum antistitem Parisiensem et cure eo de ea Academia
nova et de litteris, quas a Rege obtinuerant pro eiusdem instaura-
tione, plura communicarent eumque rogarent ut Regem adiret,
oraturus ut ea qu nova Academia, vel potius atheorum schola,
explauderetur et ex nostris finibus ac terminis procul pelleretur.
Eodem tempore, orta est contentio inter scriptores urbis Pari-
siensis et eos qui privatim artem scribendi docebant, quia qui
publice, et pr,'ecipue Perier et Fustel, scriptores Academire, artem
scribendi profitebantur, a Rege Christianissimo litteras obtinuerant,
fortasse subreptitire, quibus cautum erat ne quis artem scribendi
docerct, nisi prius a procuratore regio in Castelleto vel alio in loco
receptus fuisset, atque a quatuor antiquioribus scriptoribus dignus
qui earn artem doceret judicaretur quibus litteris regiis. Intercessit
Academia ne ille a supremo senatu confirmarentur, cum oporteat
rectorem de his sententiam ferre. Statutum est igitur ut scriptores
Academire, qui eius jura debent tueri, eadem defenderent et ab
incoptis desisterent, nisi beneficiis et Academim privilegiis vellent
privari, atque inde liberum esset unicuique, sive privat sive public,
artem scribendi {que libera et liberalis est) docere, dummodo de
religione et integritate vitae constaret; quod ut agnosceretur, vocati
sunt omnes scriptores, qui fidem darent Academia et religionem
catholicam profiterentur coram domino Rectore et viris selectis ac
deputatis.
Orta est etiam contentio de decanatu Parisiensi inter dominum

DE LA NATION DE FRANCE. I 19
tiis, firmissimo qninqne designatorum ex totidem tribnbns Gallicana:
Nationis consensn, rennntiante Claudio Alemano, secnndo Mar-
chianorum ordini praffecto, procuratoria digitate idibus iannariis
cohonestatns est anno 576.
Hnius magistras tempore, senatnsconsnltnm de reformanda
Academia ab omnibns et singlis ad id convocatis in adem Mathu-
rinensium depntatis et praceptoribns comprobatum est, excepto
articnlo de reformatione Jesnatarnm, qnos senatus tanqnam Aca-
demia: alnmnos videbatnr illins gremio conclndere.
Eodem tempore, solemnibns comitiis Mathurinensibus, ad snp-
plicationem censoris Gallicani, decrevit Natio Gallicana illis procn-
ratorios fasces non esse committendos, qni in suspitionem infami
non temere venissent.
T. SCovRJON.
Penes enndem claves, liber et sigillnm Gallicana Nationis per
dies octo retenta sum, ex mandato Clementis Jacob rectoris, ob
violentam et turbulentam successoris electionem; singulari tamen
et benevolo senatusconsulto ei concessa sum.
Fol. 88. Joannes SEGUErE^U, diocesis Nivernensis, intrantum
Harcurianorum preceptor, et regalis collegii Navarre bursarius
Theologus, comitiis apud Sanctum Mathurinum habitis, die decima
sexta mensis decembris declaratus fuit procurator honorande
Nationis Gallicana, nemine reclamante, designatoribus eiusdem :
in provincia Parisiensi, magistro Francisco Landry, bursario Theo-
1o9o Navarre; in Senonensi, magistro Gulielmo 15enart, Burgundio-
hum quarto grammatico: in Remensi, magistro Philippo Tozet,
sacellano meritissimo collegii Bellovaci: in Turonensi, magistro
Pagano Lebret, bacchalaureo Theologo et regalis colleii Navarre
bursario; in Bituricensi, magistro Joanne /lartel, phisico Harcu-
riano, anno Domini millesimo quingentesimo tricesimo sexto.
J. SEGUENEAU.
Fol. 4 z vo. Adamus SEQUART, dioccsis Parisiensis, collcgii Car-
dJnalis blonachi bursarius electus fuit in procuratorem honorande
Nationis Gallicane, nemine rcclamantc, anno Domini millcsimo
quingentesimo viccsimo nono sccunda die iunii.
A. SEQUART procurator.
Fol. 53 vo. Jacobus SPIPHA/fEUS, Parrhisinus, electus est, nemine
reclamante, ad procuratorium venerande 1Nationis Gallicane munus
exercendum, octavo kalendas septembres, anno sesquimillesimo
vigesimo secundo.
Fol. xo 7 vo. Anno Domini millesimo quingentesimo vigesimo
primo, septimo idus martii, electus fuit procurator venerande

120 LE ( LIVRE  OU ( CARTULAIRE 
Nationis Gallicane magister Franciscus SYMARD diocesis Bisunti-
nensis, baccalaureus formatus, regens phisicorum in venerabili
collegio parve Sorbone, apud Sanctum Mathurinum, nemine refra-
gantc, a quinque pacifice intrantibus : maistro Francisco Guille-
bon, Parisiensi, loicorum moderatore in colleio reali Burun-
die ; magistro Richardo Mareschal, Senonensi, intrantum duce apud
Navarre collegium; magistro Francisco Canuel, Prelano; magistro
Lodovico Picot, Turonensi, apud Navarricos humanarum littera-
rum interprete clarissimo; magistro Joanne Vacceo, apud Lexo-
vicos bonarum litterarum professore.
II, fol. 73. Claudius SvMo,, Remensis, post edoctam a se juven-
tutem in grammaticis apud Marchianos, in inclita Cardinalitiorum
achademia philosophia: professor, ibidemque bursarius Theologus
effectus, habitis pro more comitiis ad Divi Mathurini, a quinque
tribuum designatoribus honorande Nationis Gallicana: procurator
est electus anno Domini millesimo quingentesimo sexagesimo, die
decima februarii.
II, fol. 9 o. Rhodolphus T^B.ET, procurator, mense novembri
567; in collegio Cardinalitio.
II, fol. . Nicolaus T^..ET, Remensis, regens actu in artibus in
collegio Cardinalis Monachi, electus fuit a quinque designatoribus
singularum provinciarum illustrissima: Nationis Gallicana: procura-
tor anno Domini millesimo quingentesimo quadragesimo secundo,
postridie festi divi Ludovici, mense augusti.
II, 69 bis vo. Franciscus TA.I, diocesis Suessionensis, cum
per triennium in Justitiano, Burgundiano et Bonorum Puerorum
gymnasiis literas humaniores docuisset, deinde tertio celeberrime
Cardinalitiorum academia: ordini pra:fectus esset, convocatis apud
Mathurinos et habitis pro more comitiis, a quinque tribuum Galli-
carum designatoribus honoranda: Nationis Gallicana:, communi
omnium voce nulloque prorsus reclamante, procurator est electus
et creatus anno Domini 55o, die decima tertia mensis januarii.
II, fol. 75. Blasius Tm^u-r, diocesis Cathalaunensis, patria
vero Barroducanus, physicus apud Marchianos, coactis more solito
ad a:dem Divo Mathurino sacram Gallicana: tribus quinque centu-
riis, ad quartum nonas martias, summa omnium consensione, decla-
ratus est et creatus Nationis Gallicana: procurator anno Domini
x56.
II, fol. 2. Claudius Tuo^..rR, diocesis Lingonensis, provin-
cia: veto Senonensis, cure per quatuor annos juventutem apud Car-
dinalitios et Barbaranos docuisset, benevolo Gallicana: Nationis
tribuum suffragio apud Mathurinorum a:dem tertio Barbaranorum

|2 4 LE  LIVRE  OU  CARTULAIRE  DE LA NATION DE FRANCE.
Agendicensis, cure aliquot annos iuventutem in famatissimo Bono-
rum Puerorum gymnasio erudiisset, idem in regali Burgundim domo
aggressus, habitis in de Mathurinorum solemnibus comitiis, 7-
idus aprilis, anno veto Domini millesimo quingentesimo quinqua-
gesimo tertio, post Pascha, summo omnium consensu, a singulis
provinciarum calculum ferentibus procurator honorandm Franco-
rum Nationis est creatus.
I I, fol. XVl vo. Michael V[LLNS, Parisiensis, postquam quinquen-
nium in grammaticis erudivit iuventutem in celeberrimo Diva Bar-
bar gymnasio, necnon post quietem a docendi munere impetra-
tam uno et eo amplius anno elapso, comitiis pro more denuntiatis,
quinque designatorum una voce, singulisque classibus ad id vocatis
consentientibus, nemine prorsus refragante, honorandm Nationis
Gallican procurator est declaratus, in claustro apud Mathurinos,
anno ab orbe redempto millesimo quingentesimo tricesimo octavo,
die vero lun decima sexta decembris.
lI, fol. 47 vo. Franciscus Vroa , Tricassinus, baccalaureus Theo-
logus, e regi societate Navarric, habitis pro more apud Mathuri-
nenses comitiis, unanimi omnium consensu honorandze Nationis
procurator electus est, die decima octobris, anno Domini 658.
Vroa%
Fol. 4- Joannes Vsortrs, Cmnomanus, Burgundionum classio
cus, comitiis amplissimis incredibilique suffragantium omnium con-
cordia procurator Gallicus apud Sanctum Mathurinum creatus est
anno Domini sesquimilesimo tricesimo quinto, die secundo iunii.
Vlsotrs, procurator.
II, fol. xv. Michael Vsosus, natione Portugallus, diocesis Visen-
sis, peracto philosophim curriculo in gymnasio Plesseio, ibidemque
eodem fcelicius repetito, procurator Nationis Gallicanm designatus
est, suffragantibus decanis et preceptoribus eiusdem Nationis, 3.
calendas septembris, anno Domini 538.
II, fol. 67. Rcemundus  Vou_aom, natus Aurillaci, in diocesi
Sancti Flori, cure secundorum ordini famatissime scholm Barba-
ranm preesset, quartum agens annum iuventutis in grammaticis eru-
diende, habitis pro more sacris comitiis in de Divo blaturino
sacrata, a quinque tribuum designatoribus summa cure tranquillitate
honorande Nationis Gallicanm procurator designatus et creatus est
anno Domini millesimo quingentesimo quinquagesimo octavo, die
vero decimo septimo calendarum ianuarii.
 VULPIANUS. Voir REGNART.